In de kunst breekt dikwijls een zekere soevereiniteit door in het gezicht van de lijdende Christus. Kunnen wij troost vinden in het lijden van Jezus?

De meesten van ons kennen de angsten voor raketten en granaten alleen van horen zeggen. Wij lijden daar zelf niet onder. We weten weliswaar dat het geweld ervan bijna permanent aanwezig is in onze wereld, maar dat laat onverlet dat wij hier in een vredig land leven. Toch wil dat niet zeggen dat er niet geleden wordt. Onder alle pogingen om een vrolijk Pasen te suggereren blijft de werkelijkheid aanwezig van lijden dat nauwelijks wordt waargenomen. Hoe moet dat, omgaan met lijden? Is het voor ons niet heel theoretisch, tot we misschien met een gevaarlijke ziekte te maken krijgen, een steekpartij of de zelfdoding van een naaste? Geen mens ontkomt aan lijden, en het kan zelfs een wapen worden: wie mij leed kan aandoen, heeft macht over mij.

Een averechts effect

Wat opvalt in de beelden van het lijden van Jezus is dat Hij het ten volle ondergaat, er zelfs aan sterft, maar toch niet ten onder gaat. De aanslag op zijn leven heeft een averechts effect gehad. Hij bleef heer en meester, was sterker dan de destructieve krachten om Hem heen. We blijven worstelen met die werkelijkheid: verwoesting en herrijzen, de onmogelijkheid om leven uit te roeien. Lijden maakt een grote kracht zichtbaar, niet altijd helaas, maar vaak blijkt toch dat we het lijden de baas zijn, ermee om weten te gaan op een manier die ons niet kleineert.

Het is omgeven door licht … er kan troost van uitgaan

Een onvoorstelbaar groot aantal kunstenaars heeft door de tijden beelden gemaakt van Jezus’ lijden. We zien bloedeloze lichamen, zwaar aangetaste lichamen, pijn, maar vaak is er een teken van soevereiniteit in de gezichten van de met doornen gekroonde. We kunnen de gekruisigde niet meer zien in de weerzinwekkende brutaliteit van het kruis alleen, omdat kijken naar dat kruis al in het licht staat van de overwinning ervan. Het is omgeven door licht, het kan de vorm krijgen van een bloedeloos wit verlicht kruis, er kan troost van uitgaan.

Meer dan wat ook was Hij solidair

Wie Hem ziet, ontmoet iemand die een levensengagement aanging met ons, met mij. Hij kende ons bizarre lot, wist van geweld en het wrede mensenhart. Maar sterker dan dat alles was Hij solidair, verbonden, direct in relatie tot een onuitputtelijke bron van liefde, die Hij met zoveel kracht wist te gebruiken en te tonen dat wij ons daarin opgenomen kunnen gaan voelen. Indrukwekkende waarachtigheid! Ik kan mij vergezeld weten in mijn pijn, mijn God heeft mij niet verlaten.

Daarna maken we er paasboeketten van

De kracht van liturgie is dat we al die ervaringen doorleven, ervaren in de verschillende teksten en rituelen. We eren het kruis, leggen er bloemen bij maar gebruiken ze daarna om er paasboeketten van te maken. De wake van het paasfeest vertelt over licht en levend water, we tonen het en scheppen het opnieuw omdat de Bron ervan blijft stromen. Mocht toch de ontmoeting met deze mens ons helpen verrijzen, opstaan uit wat dodelijk is voor ons leven.

Afbeelding: Jezus draagt het kruis, El Greco.