webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
Het icoon van de strijd tegen de apartheid is niet meer: Nelson Mandela (1918-2013). Wat een zegen dat hij niet terugdeinsde voor de verantwoordelijkheid.
Meerdere zaligsprekingen uit het evangelie kun je toepassen op het leven van Nelson Mandela, een lang en vruchtbaar leven dat nu voltooid is.
“Zalig die hongeren en dorsten naar gerechtigheid,
Zalig die vrede brengen,
Zalig die vervolgd worden om de gerechtigheid.”
(Evangelie volgens Matteus, hoofdstuk 5)
De waardering en bewondering voor Mandela is er niet altijd geweest. Amnesty International voerde geen actie voor zijn vrijlating, omdat hij als leider van de militaire vleugel mee had gedaan aan de gewapende strijd van het Afrikaans Nationaal Congres, het ANC, tegen de apartheid. Amnesty ondersteunt nooit mensen die vast zitten wegens geweld.
Pater Frits van der Ven SJ stond in de jaren dat Mandela president van de Republiek was eens in Kaapstad bij het hek van het Tuynhuys, de ambtswoning van de president van Zuid-Afrika. Mandela kwam te voet voorbij en maakte een praatje met het groepje toeristen. “Thank you for the man you are”, hoorde Frits zichzelf zeggen. Hij had het niet voorbereid, maar zei wat spontaan in hem opkwam: “Dank u voor wie u bent.”
Wat is er in die man omgegaan in die jaren van opsluiting, terwijl hij niet wist hoe lang het zou duren?
Dat is een uitstekende hedendaagse vertaling van dat oude woord “Zalig ben jij”. Een felicitatie, een aansporing en een zegenwens ineen, en heel toepasselijk op Nelson Mandela. Vele jaren zat hij gevangen op Robbeneiland, van 1964 tot 1990, van zijn 46e tot zijn 72e. Dat zijn juist de jaren dat een mens het meest vitaal is en ervaren genoeg om leiding te kunnen geven.
Wat is er in die man omgegaan in die jaren van opsluiting, terwijl hij niet wist hoe lang het zou duren? Is hij wanhopig geweest, zag hij hoopvolle tekenen? Waarom was hij niet bitter maar altijd getooid met die aanstekelijke glimlach? Na zijn vrijlating koos hij, samen met de oud-president De Klerk, voor een overgang naar een nieuwe regering op democratische wijze. Er volgde daarna geen wraakneming, geen bijltjesdag, maar er werd een commissie ingesteld van Waarheid en Verzoening onder voorzitterschap van die andere Nobelprijswinnaar aartsbisschop Desmond Tutu.
Er zijn veel moderne vertalingen geprobeerd van het oude woord uit het evangelie ‘zalig’, dat niet meer aan zou spreken. De Nieuwe Bijbelvertaling zegt: “Gelukkig de vredestichters.” André Chouraqui vertaalt met “En marche, les coeurs purs…”
“Thank you for the man you are” komt goed overeen met wat we nu willen zeggen over Nelson Mandela. Wat een zegen dat hij niet terugdeinsde voor de verantwoordelijkheid, wat een zegen dat deze man geweest is wie hij was.
