Geen van beide kandidaten lijkt begaan te zijn met de thema’s die paus Franciscus op de agenda heeft gezet: armoede, milieu, ongelijkheid. Op wie zullen Amerikaanse katholieken stemmen bij de volgende presidentsverkiezingen, Trump of Clinton?

Wij horen te participeren ten dienste van het algemeen belang. Soms vernemen we: een goede katholiek is niet geïnteresseerd in politiek. Dat is onjuist: goede katholieken engageren zich in de politiek en zetten het beste van zichzelf in opdat de overheid zou kunnen regeren.
(Paus Franciscus)

De VS bevinden zich te midden van zowat de meest geruchtmakende verkiezingsstrijd van het huidige tijdsgewricht. Doorheen de voorverkiezingen, die nu al haast twee jaren aan de gang zijn, hebben we kandidaten nieuwe en ontstellende manieren zien vinden die ingaan tegen de goede manieren die men mag verwachten van mensen die geacht worden het publieke belang te dienen.

Treurig spektakel

Kandidaten hebben elkaar uitgescholden, hebben de afmetingen van elkaars genitaliën in vraag gesteld, hebben in publieke debatten gelogen over de woorden en de daden van tegenstanders, hebben gesuggereerd dat geweld geoorloofd zou zijn als de verkiezingsuitslagen hun zaak niet zouden ondersteunen, hebben misleidende telefoontjes gefinancierd om een andere kandidaat zwart te maken, hebben geweigerd transparant te zijn betreffende hun relaties met grote ondernemingen, hebben geweigerd hun belastingaangiften openbaar te maken en zo te verhelderen hoe ze aan hun rijkdom zijn gekomen. Alles samen is het een treurig spektakel geweest.

Zowel Clinton als Trump wijken op belangrijke punten af van de kerkelijke sociale leer

Thans blijven slechts twee kandidaten over: die van de Republikeinen en die van de Democraten, de heer Donald Trump en de voormalige Secretary of State Hillary Clinton. Men kan enkel hopen dat de lat nu hoger zal gelegd worden voor het debat nu deze twee kandidaten moeten dingen naar de gunst van een ruimer electoraat om de volgende president van de VS te kunnen worden.

Katholieke leer

Veel kan gezegd worden over de mate waarin de opvattingen van de kandidaten overeenkomen met, of afwijken van, de katholieke sociale leer. Er zijn in het oog springende verschillen. Clinton staat achter de ‘pro choice’-stelling en gaat dus duidelijk in tegen de kerkelijke leer over abortus. Trump heeft zich luidruchtig afgezet ten de kerkleiders, onder wie paus Franciscus, waar het gaat om de kwestie van de immigratie en het leed van de vluchtelingen.

Geen van beide kandidaten heeft noemenswaardige aandacht besteed aan de uitdagingen waarmee onze wereld wordt geconfronteerd op het punt van de klimaatverandering. En dat in weerwil van de encycliek die paus Franciscus hieraan gewijd heeft in de aanloop naar de klimaatconferentie in Parijs. Beide kandidaten hebben onlangs een economisch programma vrijgegeven waarin de economische armoede nauwelijks vermeld wordt.

Ongelijkheid en racisme

De VS vormen een land waar meer dan 16 miljoen kinderen – 22% van alle kinderen – leven in gezinnen met een inkomen onder de officiële armoedegrens. Tevens blijft de economische ongelijkheid toenemen: 0,1% van de Amerikaanse gezinnen bezit nu ongeveer dezelfde hoeveelheid rijkdom als de armste 90%. Meer dan 11 miljoen mensen leven in de schaduwzone van het land zonder papieren. En dat terwijl ze nochtans onze samenleving economisch ondersteunen door bij te dragen als werklieden, als belastingbetalers, als deelnemers aan sociale programma’s.

Katholieken moeten zich inzetten om de nieuwe president voortdurend verantwoordelijk te houden

Deze immigranten krijgen te maken met een vorm van racisme dat zijn hatelijke kop opsteekt bij gelegenheid van racistisch geweld en machtsmisbruik. Daarvan getuigen de recente dodelijke slachtoffers in Minneapolis (Minnesota) en Baton Rouge (Louisiana). En vergeten wij niet dat de VS procentueel meer burgers in gevangenissen vasthoudt dan om het even welk ander land in de wereld. Bijna 2,2 miljoen individuen worden iedere dag opgesloten in federale of lokale gevangenissen. Ongeveer 60% van de gevangenen zijn kleurlingen, terwijl die slechts 30% van de bevolking uitmaken.

Partijtrouw

Wat moet een Amerikaanse katholiek doen in een verkiezing waarin de kandidaten meer bezorgd lijken te zijn om zichzelf dan om de problemen van onze samenleving, vooral dan om het probleem van de armen en van de gemarginaliseerden? Blijven we simpelweg gehecht aan een partijtrouw die haar oorsprong vindt in een levenslange traditie en blijven we zo ongevoelig voor de punten waar de evangelische waarden in aanraking komen met de huidige gegevenheden van de samenleving?

Ik meen dat het antwoord eenvoudig is, althans voor iemand die gevormd werd in de spiritualiteit van Ignatius van Loyola: “Wees een contemplatief in de actie.” Dit begint met een gebed om de bereidwilligheid die toelaat met God in conversatie te gaan over de werkelijkheden van ons land. Waarvoor kunnen wij als natie dankbaar zijn? Hoe is het ‘algemeen belang’ een onderdeel van onze nationale ethos? Waar bestaat er een behoefte aan verzoening en heling? Hoe geven wij voorrang aan hen die gemarginaliseerd zijn door armoede en onrecht?

Beloften

Wij mogen en moeten hopen dat wij zullen stemmen vanuit een aandacht voor het raakpunt tussen evangelische waarden en hedendaagse maatschappelijke gegevenheden. En niet vanuit een levenslange gehechtheid aan de standpunten van één partij. Ons optreden moet verder gaan dan dat. Wij moeten ons inzetten om onze nieuwe president voortdurend verantwoordelijk te houden. Voor de beloften die hij/zij zal maken, maar vooral voor de beloften die overeenstemmen met het algemeen belang. Dat houdt de bescherming in van de kwetsbaren binnen onze eigen grenzen en de bevordering van een geest van wereldburgerschap. Wij hebben veel werk te doen. Laten wij hopen dat wij daarvan werk kunnen maken!

Vertaling: Guido Dierickx SJ.