Paus Franciscus bezoekt van 6 tot 9 september Colombia. Om ‘als een missionaris van barmhartigheid en vrede’ een stap van verzoening zetten.

Het is negen maanden geleden dat het vredesakkoord werd gesloten tussen de regering van Colombia en de verzetsbeweging FARC. Hiermee kwam een eind aan een gewapend conflict dat zich meer dan vijftig jaar heeft voortgesleept en talloze slachtoffers heeft gekost. Nu, van 6 tot 11 september, tijdens de nationale vredesweek, brengt paus Franciscus een bezoek aan dit land. Hij komt, zoals hij zelf heeft aangegeven ‘als een missionaris van barmhartigheid en vrede’.

Er leefde bezorgdheid rond dit bezoek, bij de regering maar ook bij de bisschoppenconferentie. Het bezoek zou weleens een politiek karakter kunnen krijgen en de bestaande tegenstellingen kunnen verdiepen. De polarisatie van de bevolking als gevolg van het vredesakkoord heeft ook tot verdeeldheid binnen de kerk en tussen de bisschoppen geleid. In kerkelijke kring wordt dan ook gehoopt dat paus Franciscus erin zal slagen de tegenstellingen onder katholieken te overbruggen door de aandacht te richten op het geloof dat zij gemeenschappelijk hebben.

Gericht blijven op Jezus

Toch is het niet zeker hoe de paus zal reageren. Hij zal zeker niet polemisch willen zijn omwille van de polemiek. Hij zal (zoals hij dat bij zijn bezoek aan de Verenigde Staten heeft gedaan) de gelovigen oproepen gericht te blijven op Jezus. En hij zal concrete voorbeelden geven van mensen die Jezus vinden te midden van de armen.

Hij komt, zoals hij zelf heeft aangegeven ‘als een missionaris van barmhartigheid en vrede’.

Voor Colombia komt het bezoek op een cruciaal moment van de geschiedenis. Eind juni was de overdracht van de wapens door de FARC voltooid, het einde van een conflict dat meer dan vijftig jaar heeft geduurd. Toch ligt dit vredesverdrag (neerleggen van de wapens om toegang te krijgen tot de politiek en een vorm van transitional justice die recht doet aan de slachtoffers) aan de basis van de bittere polarisatie in het land. In april heeft een vredesorganisatie een enquête gehouden naar de mening van de bevolking over het vredesakkoord. Hier bleek dat Bijbelse begrippen van gerechtigheid en barmhartigheid door voor- en tegenstanders van het akkoord werden gebruikt.

Zal het bezoek tot meer bezinning leiden?

In deze situatie klinkt het motto van de reis ‘de eerste stap zetten’. Een eerste stap naar verzoening. De belangrijkste leider van de onderhandelingen heeft de hoop uitgesproken dat het bezoek het niveau van de strijdlust in het land kan verlagen en tot meer bezinning zal leiden. Hij hoopt ook dat de paus opbouwende kritiek zal leveren op het doorgeschoten kapitalisme dat zo karakteristiek is voor de maatschappij in Colombia.

Toch ligt dit vredesverdrag aan de basis van de bittere polarisatie in het land

Het naderende bezoek van de paus heeft een extra impuls gegeven aan de onderhandelingen met de ELN, een andere revolutionaire groep, die sterk beïnvloed was door de bevrijdingstheologie. Mede door deze religieuze achtergrond kan het bezoek van de paus de aanleiding zijn tot een snel resultaat.

Hoop op barmhartigheid en ontmoeting in Colombia

Tenslotte valt ook nog te vermelden dat de situatie in het buurland Venezuela heeft geleid tot een grote stroom vluchtelingen naar Colombia. De bezorgdheid van paus Franciscus over het lot van vluchtelingen zou ook hier een reden kunnen zijn om de mensen moed in te spreken. Om hun te herinneren aan de christelijke plicht om vreemdelingen op te nemen.

Het is een bewijs van grote wijsheid dat de paus heeft besloten om juist op dit moment een bezoek aan Colombia te brengen. Nu de overeenkomsten met de FARC geïmplementeerd worden maar er nog altijd serieuze meningsverschillen bestaan. Het geeft een indicatie van wat hij hoopt te bereiken. De problemen van Colombia zijn van het soort dat de paus na aan het hart ligt. Zijn diepste hoop zal zijn dat zijn kernboodschap van barmhartigheid en ontmoeting hier vruchtbare grond zal vinden.

Bewerking en vertaling van dit artikel, door Jan Peters SJ.