Ze hebben geen naam, geen graf: de vele duizenden bootvluchtelingen die de voorbije jaren aan de buitengrenzen van Europa stierven. In Amsterdam werden ze biddend herdacht.

Dit jaar alleen al zijn er ruim 3.000 migranten gestorven aan de buitengrenzen van Europa, zegt de Internationale Organisatie voor Migratie IOM. Op Allerzielen, 2 november, werden zij in Amsterdam herdacht. Op de steiger voor de Hermitage stonden we stil bij al die gestorvenen: het grootste deel, meer dan twee derde, stierf als bootvluchtelingenin de Middellandse Zee – de anderen kwamen om in containers bij Calais, in de bergen aan de grens van Oekraïne of in de Egeïsche Zee.

Schrijnend

Een advertentie in Trouw en het Nederlands Dagblad had geleid tot heel wat publiciteit in de week ervoor. De vraag die het meest gesteld wordt is: hebben jullie dan een oplossing? Nee, was het maar waar. Maar het feit dat er geen gemakkelijke antwoorden zijn dwingt ons de vraag des te meer serieus te nemen. De organisatoren – Catholic Worker Amsterdam en het Wereldhuis van de Protestantse Diaconie Amsterdam – hebben overwogen om een speciale website te creëren, www.watdanwel.nl. Helaas was die naam niet meer vrij.

Vaak rest alleen een telefoonnummer dat nooit meer opgenomen wordt

Het meest schrijnende vind ik dat we niets weten van de meeste slachtoffers. Dat moet voor de achterblijvende familieleden verschrikkelijk zijn. Aan de inzet voor opsporing en identificatie rond de MH17 kun je zien hoe belangrijk wij dat vinden: wij willen namen, wij willen afscheid nemen en later een plek op een kerkhof of een urnenmuur om naar toe te gaan. Van de jonge mensen die zijn verdronken op zee hebben we geen graf en zelfs geen namen, geen zekerheid wat er met ze is gebeurd. Vaak rest alleen een telefoonnummer dat nooit meer opgenomen wordt.

Aanjagers

Wat dan wel? Die vraag blijft staan. De twee belangrijkste factoren die deze migrantenstroom veroorzaken liggen goeddeels buiten de invloedssfeer van Europa. Het zijn de burgeroorlog in Syrië en de totale wetteloosheid in Libië (zie het rapport van de Jesuit Refugee Service Malta ‘Beyond Imagination’). Dat zijn de twee grote aanjagers van de ongeregelde migratie naar Europa.

Een eerste stap is het creëren van de mogelijkheid om asiel aan te vragen in Afrika

Europa zou meer werk moeten maken en kunnen maken van twee andere opties. Een eerste stap is het creëren van de mogelijkheid om asiel aan te vragen in Afrika – zo voorkom je de levensgevaarlijke oversteek. Een tweede aanbeveling is het verbeteren van de mogelijkheid om als reguliere arbeidsmigrant de Europese Unie binnen te komen.

Biddend herdacht

Intussen zijn er de laatste veertien jaar 23.000 mensen omgekomen aan onze buitengrenzen. Herinnert u zich nog de kleine bootjes op weg naar de Canarische eilanden tien jaar geleden en de mensen die gestikt zijn in een container op de veerboot naar Dover? Al die mensen en de drieduizend van dit jaar hebben wij biddend herdacht op 2 november. Op weg naar Europa, gestorven aan de hoop.