Vele belangengroepen roeren zich als ’s lands begroting wordt opgesteld. Alle verlangens inwilligen kan niet. Welke slimmigheden heeft een regering wel voorhanden? 

Ons meevoelen verdienen ze, de leden van onze regering. Vooral in de tijd van het opmaken van de jaarlijkse begroting. We hebben het onlangs opnieuw meegemaakt. Dan gaan de sluizen open voor een stroom van eisen die met grote overtuiging verdedigd worden door woordvoerders uit allerlei sectoren van de samenleving. Onze media lijken het erop aan te leggen iedere dag een andere woordvoerder met zijn eisen aan het woord te laten. Zo kunnen die wedijveren om de gunst van het publiek en, nog meer, om de centen van de overheid.

De fietser wil meer fietspaden

Eén reactie kan geen lid van de regering zich veroorloven, zeker niet als die regering bestaat uit een coalitie van zeven partijen. Hij of zij kan niet openlijk zeggen dat enkele van die eisen geen aandacht verdienen. Dan zou een ander lid van de regering, van een andere partij, zich meteen opwerpen als de pleitbezorger van die eis. En dus krijgen alle eisen gelijk, althans in het publieke forum. De fietsers willen meer en beter fietspaden. Ze hebben gelijk. Het onderwijs wil meer en beter betaalde leerkrachten. Het heeft gelijk. Het publieke vervoer vereist meer investeringen en meer personeel … vele belanghebbenden. De huisgezinnen willen de kosten van verlichting en verwarming … Vroeger zou men gezegd hebben dat althans ons leger niet meer geld nodig had. Maar nu er een oorlog woedt in Oekraïne kan men zelfs de klachten van de legerleiding niet langer negeren.

Wie niet moedig kan zijn, moet slim zijn

Hoe kan onze “arme” regering dat alles opvangen? Zal ze al die eisen rangschikken naar verdienstelijkheid en er dan een aantal veronachtzamen? Nee, want dat zou leiden tot de boosheid van vele belanghebbenden en dat zou veel politieke moed vereisen, te veel politieke moed. Maar wie niet moedig kan zijn, moet slim zijn. Wat kan een slimme regering doen?

Belastingen verhogen

De regering kan overwegen de belastingen te verhogen om aan meer inkomsten te geraken. Dat is slim voor zover zij zich richt op minder zichtbare en dus ook minder onpopulaire belastingen. Zo bijvoorbeeld de belasting op de consumptie van tabak, een belasting die op enige bijval kan rekenen in medische kringen. Helaas is er niet veel te verwachten van een belasting op de consumptie van cocaïne en andere drugs. Ook zou men de belasting op hoge inkomens kunnen opdrijven. Maar dat zal in bepaalde kringen, die politiek goed vertegenwoordigd zijn, heel wat weerstand oproepen.

Er is nog een slimmere methode waarmee de overheid goed en het publiek veel minder goed vertrouwd is. De regering kan haar inkomsten aanvullen door geld te lenen, door schulden te maken. Zo zal er meer geld in omloop komen en de burgers zullen over meer geld beschikken. Zij zullen dat geld besteden aan dezelfde hoeveelheid goederen. Die goederen zullen bijgevolg duurder worden en de burgers zullen de waarde van hun inkomen en van hun spaargeld zien smelten om redenen die zij niet goed begrijpen. Het leven wordt nu eenmaal duurder, nietwaar? Inflatie heet dat en dat is niet goed voor de spaarders in de bevolking. Maar voor de regering is inflatie een zegen wanneer zij haar schulden moet terugbetalen. Die schuld is immers verminderd door de inflatie: de euro’s die zij moet terugbetalen zijn minder waard dan de euro’s die zij jaren tevoren heeft geleend.

Schulden en problematische schulden

Toegegeven, dat de overheid schulden maakt is ook voor de burger niet altijd een erge zaak. Vele burgers van ons land hebben sowieso veel spaarcenten die zij niet nuttig investeren. Als de regering bij hen kan lenen, kan zij met hun geld de oordeelkundige investeringen doen die de burgers aan zichzelf overgelaten zouden moeten doen maar niet doen. In dat geval is het gevaar van inflatie beperkt. Er zullen meer goederen geproduceerd worden waaraan de burgers hun geld kunnen besteden. 

Dat verraadt dat het onze overheid ontbroken heeft aan politieke moed

Problematisch worden schulden vooral als ze aangegaan worden in het buitenland en niet tijdig terugbetaald kunnen worden. Dan verliest ’s lands overheid haar kredietwaardigheid en kan ze geen verdere leningen meer aangaan, tenzij tegen onmogelijke rentevoeten. Iets wat nog zich niet zo lang geleden heeft voorgedaan in Griekenland en wat overmorgen met ons land (België) zou kunnen gebeuren. Onze staatsschuld is immers zowat de hoogste in Europa. Dat verraadt dat het onze overheid ontbroken heeft aan politieke moed om op langere termijn te denken. Dat ze bij nader inzien dan toch niet heel slim is geweest. In de financiële wereld komt eerst de schuld en pas later de boete.