Jos is gefrustreerd over het gebrek aan daadkrachtig optreden om de klimaatverandering te keren. Met enige jaloezie kijkt hij naar Martin Luther King, die ondanks alles een droom had.

Gisteren begon in Glasgow alweer een klimaattop. De zoveelste. Ik vind het niet gemakkelijk hoopvol te blijven. Want wat verandert er eigenlijk? Wanneer snappen we dat er iets moet veranderen, veel moet veranderen? 

Driemaal daags vlees

Bijvoorbeeld, op het moment woon ik in een groot jezuïetenhuis in Salamanca waar we twee keer per dag vlees eten, en naar keuze ook bij het ontbijt. Als ik begin over vegetarisch eten, kijkt men me meewarig aan. De wetenschap is helder: vlees belast het milieu zwaar, terwijl ons lichaam er geen dagelijkse portie van nodig heeft. De geschiedenis is helder: vlees was lang vooral voor bemiddelde mensen. (Nog in de generatie van mijn ouders was, in hun jeugd, vlees onvanzelfsprekend.) Maar we volharden in onze kleinmenselijke wensen en gewoonten.

Evenmin gebeurt er veel bij ons, de jezuïeten, terwijl er zoveel kan

Intussen spreken de tekens van de tijd volop, bijvoorbeeld in de regio van de Middellandse zee, waar ik nu woon. Met deze zomer temperaturen van 40-45 graden en volop bosbranden. Maar een overheid die in actie schiet, ho maar. Daar niet en bij ons niet. Nieuwsuur maakte een reportage over het feit dat de Nederlandse regering al vijfentwintig jaar weet dat er urgent actie nodig is, maar dat er weinig gebeurde. Ook de lokale kerk laat weinig horen: haar morele verontwaardiging is selectief en eenzijdig gericht op het begin en einde van het leven en op seksualiteit. Evenmin gebeurt er veel bij ons, de jezuïeten, terwijl er zoveel kan: vegetarisch eten, electrisch rijden, zonne-energie gebruiken, biologisch afwasmiddel, fair trade chocolade ….

Ik schaam mij ervoor te moeten bidden om bekering

Bijna zestig jaar geleden had Martin Luther King een droom. Het ging niet over het klimaat maar over racisme. Een groot onrecht, dat nog lang de wereld niet uit is. Op de een of andere manier lukte het hem de frustratie om te zetten in een droom. Mij lukt dat duidelijk niet. Ik had hem graag gesproken om te horen hoe hij dat deed. En zou hij het volgehouden hebben, ondanks de frustratie dat er zo weinig gebeurde? Hij werd een paar jaar na die speech vermoord, dus helaas kan ik hem dat niet meer vragen.

Omdat die bekering zo evident afwezig is, schaam ik me er bijna voor

Deze week zijn we begonnen met de ‘dertigdaagse retraite’, waarin we ook stilstaan bij zonde. Dat gaat niet alleen over persoonlijke morele tekorten, zoals hebberigheid of jaloezie, maar ook over structureel kwaad. Zoals racisme, en zoals klimaatonverschilligheid. We bidden om diepe bekering, maar omdat die zo evident afwezig is, schaam ik me er bijna voor. Wat voor bekering wordt er van mij verwacht? Om te dromen, ondanks alles?