Echte leiders durven fouten van zichzelf en van anderen te benoemen en leren ervan. Jan Stuyt illustreert dat met voorbeelden uit de kerk, de politiek en het zakenleven.

Het geruchtmakende grote interview met paus Franciscus vertelt de geschiedenis van een bekering. De paus vermeldt hoe hij te jong een grote verantwoordelijkheid kreeg en die niet goed gebruikte. Hij leerde van de fouten die hij toen maakte – en dat heeft hem gevormd tot de man die hij nu is, een man wél kan luisteren en overleggen.

Harde lessen

Onlangs hield Herman van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad van Regeringsleiders, een toespraak over het verenigde Europa als weg naar vrede, bij het afscheid van mgr. Ad van Luyn bij Pax Christi. Regeringsleiders uit Afrika of Latijns-Amerika, zo vertelde Van Rompuy, zeggen hem wel eens: wij zouden ook wel een economische gemeenschap willen in ons deel van de wereld. Zijn antwoord is dan steevast: ik hoop dat jullie niet zoals wij eerst door een wereldoorlog heen hoeven om tot die stap te komen. Zijn boodschap: zonder de harde lessen van opeenvolgende oorlogen en alle ellende van dien had Europa die stap wellicht nooit gezet.

De pioniers van Europa wilden leren van hun geschiedenis en droegen hun partners hun verleden niet na

Het waren geëngageerde christenen als Schuman, De Gasperi en Adenauer die hun schouders onder het project van het gezamenlijke Europa zetten. De Britten hadden toen, in 1950, geen belangstelling. “Waarom zouden wij bij een club willen horen waar we onlangs nog vier leden hebben moeten redden uit de klauwen van de twee anderen?”, zou de toenmalige Britse premier Clement Attlee gezegd hebben. De drie pioniers wilden leren van hun eigen geschiedenis en droegen hun partners aan de andere kant van de tafel hun fouten en hun verleden niet na.

Knikkende knieën

Het beangstigende van de bankencrisis van de afgelopen vijf jaar is dat alle signalen erop wijzen dat de speculanten en grootbankiers juist helemaal niets van de recente financiële crisis hebben geleerd.

In het zakenleven komen fouten veel voor. Een jonge werknemer bij een handelskantoor had vergissingen gemaakt bij een grote transactie en het had de firma 20.000 euro gekost. Hij werd bij zijn baas geroepen en ging er met knikkende knieën naartoe. Als een geslagen hond zat hij voor de directeur en zei dat hij het zou begrijpen als ze hem zouden ontslaan. Zijn baas antwoordde : “Wat? Jou ontslaan? We hebben net 20.000 euro in jou geïnvesteerd!”

Leiderschap

“Dwalen is menselijk, vergeven komt van God”, zo kun je de uitspraak van Alexander Pope uit 1711 vertalen: “To err is human, to forgive divine”.

Goede leiders weten te leren van hun eigen fouten. Diezelfde leiders kunnen aanvaarden dat anderen fouten maken. Onze Lieve Heer doet dat ook, belijden we op zondag in de kerk. Zou er dan toch zoiets bestaan als ‘christelijk leiderschap’?