Op 24 september gaan de Duitsers stemmen. Maar de verkiezingsstrijd is weinig opwindend. Volgens de Duitse filosoof Lukas Köhler is de uitkomst zelfs voorspelbaar.

Op dit moment zijn er slechts vijf partijen vertegenwoordigd in de Bondsdag. De christelijke CDU en de alleen in het conservatief katholieke Beieren actieve CSU (die samen ook wel de Unie worden genoemd, omdat ze in de Bondsdag een hechte fractieverbintenis zijn aangegaan). De sociaaldemocratische SPD, de linkse ‘Die Linke’ en de Groenen ‘Die Grünen’. Er zijn twee serieuze kandidaten voor het ambt van bondskanselier: de huidige bondskanselier Angela Merkel en de voormalige voorzitter van het Europees Parlement Martin Schulz.

De meeste stemmen gaan naar…

Peilingen duiden erop dat in de nieuwe Bondsdag, naast de vijf genoemde partijen, ook de liberale FDP en de protestpartij Alternative für Deutschland vertegenwoordigd kunnen zijn. Ze geven ook aan dat de Unie van CDU en CSU de meeste stemmen zal krijgen. De SPD ligt enkele procenten achter, terwijl de vier kleinere partijen ongeveer even groot lijken te worden.

Er zijn twee serieuze kandidaten voor het ambt van bondskanselier: Angela Merkel en Martin Schulz.

Hierdoor ligt het voortouw bij de vorming van een regeringscoalitie in handen van de Unie. Een mogelijkheid wordt dan de terugkeer naar de vroegere samenwerking met de FDP of een totaal nieuwe driepartijencombinatie met de FDP en de Groenen. Daarnaast blijft de mogelijkheid bestaan de huidige coalitie met de SPD voort te zetten, de zogenaamde Grote Coalitie.

Geen controversiële thema’s

Wat opvalt in de verkiezingsstrijd is het ontbreken van belangrijke strijdpunten. Dit komt ook voort uit de strategie van de Unie om controversiële thema’s buiten de discussie te houden. Daardoor gaan er minder zwevende kiezers naar de stembus, wat de invloed van de vaste achterban versterkt. Een voorbeeld van zo’n thema is het homohuwelijk. Dit is buiten de verkiezingsstrijd gehouden door daarover al in juli een besluit door de Bondsdag te laten nemen. In kerkelijke kring wordt deze discussie desalniettemin doorgezet.

De thema’s die wel een rol spelen zijn absoluut niet nieuw en leiden niet tot grote ophef: het vluchtelingenvraagstuk, het dieselschandaal van de grote autofabrikanten, de binnenlandse veiligheid en in mindere mate de relatie met Rusland.

Binnenlandse veiligheid

Bij het vluchtelingendebat gaat het enerzijds over het omgaan met nieuwe vluchtelingenstromen en de bescherming van de Europese buitengrenzen, anderzijds om de noodzaak van integratie. Maar ook hier zijn de partijen het eens over de noodzaak van een goede kennis van het Duits en een integratie in de arbeidsmarkt. Eigenlijk is dit het enige thema waarop de rechts-populistische AfD nog kan scoren. Toch zal deze partij wel in de Bondsdag komen dankzij de steun van uiterst rechtse groepen.

Eigenlijk is dit het enige thema waarop de rechts-populistische AfD nog kan scoren.

De binnenlandse veiligheid is door de recente aanslagen op de voorgrond gekomen. Daarbij gaat het enerzijds om meer videobewaking en het opslaan van communicatiegegevens en anderzijds om een uitbreiding van het politiecorps om de wet beter te kunnen handhaven.

Enkele problemen

Het debat over de relatie met de buurlanden staat vooral in het licht van de discussie over de toekomst van de EU. Hierbij heeft zich het laatste anderhalf jaar een sterke pro-Europees standpunt uitgekristalliseerd. Frankrijk en de Benelux-landen worden hier als natuurlijke partners gezien.

In algemene zin wordt het politieke klimaat in Duitsland positief beoordeeld. Natuurlijk worden het rechtspopulisme, de toekomst van de EU, de klimaatproblematiek en het vluchtelingenvraagstuk wel als probleem gezien en besproken. Daarbij spelen christelijke waarden als onderdeel van de door de Unie voorgestane ‘Duitse cultuur’ een centrale rol.

Kort samengevat

Het vluchtelingenvraagstuk en de integratie worden in christelijke kringen besproken, zowel in het licht van de naastenliefde als in dat van de sociale ethiek. Ook het kerkasiel komt hier wel aan de orde. Vooral in het begin van de verkiezingsstrijd werd de relatie tussen Kerk, gelovige katholieken en de CSU door het vluchtelingendebat meermaals op de proef gesteld. In zijn extreem conservatieve benadering werd de CSU meermalen kritisch bevraagd. Deze vragen zijn echter momenteel van tafel.

Ik kan het kort samenvatten: tot op dit moment ontbreekt in de verkiezingsstrijd elke opwinding.