Op 24 januari 2025 bevroor de Amerikaanse regering de ontwikkelingshulp met onmiddellijke ingang. Vandaag op wereldvluchtelingendag vragen we ons af: wat voor impact heeft dat op de Jesuit Refugee Service (JRS)?

De Verenigde Staten was met meer dan zestig miljard dollar per jaar de grootste gever voor ontwikkelingssamenwerking wereldwijd. De JRS heeft een jaarbudget van 104 miljoen dollar. Daarvan werd achttien miljoen toegezegd geld opeens geblokkeerd. Jammer van begonnen bouwprojccten, aangenomen onderwijzers, ingevlogen traumadeskundigen: zoek het maar uit, de geldkraan is dicht.

De perspectieven zijn somber

Concreet gaat het vooral over scholen in Afrika en Irak, en psychologische hulp bij traumaverwerking in het Midden Oosten en Zuid-Amerika.

Een aantal kerkelijke organisaties zoals zustercongregaties heeft met eenmalige giften JRS in staat gesteld om de meeste contracten dit jaar toch na te komen. Maar de perspectieven zijn somber.

Hoe kunnen we hierop reageren? Het Italiaanse Tijdschrift Aggiornamenti Sociali vroeg het de directeur van Jesuit Refugee Service International in Rome, broeder Michael Schöpf SJ.

Michael Schöpf, Internationl Director JRS

Wat zijn de gevolgen?

Ten eerste gaat het over veel meer dan alleen maar geld. Er wordt een verhaal verteld van haat en vernietiging – een verhaal dat een andere wereldorde voor ogen heeft die niet langer gebaseerd is op respect voor de menselijke waardigheid.

Het algemeen belang verdwijnt wanneer een politieke agenda zich uitsluitend richt op eigenbelang

De tweede boodschap is: het algemeen belang verdwijnt wanneer een politieke agenda zich uitsluitend richt op eigenbelang – het eigen gezin, de eigen gemeenschap, het eigen land. Het tegendeel daarvan, het erkennen van de onderlinge afhankelijkheid die ons als individuen en naties bindt, opent de weg naar rechtvaardige relaties. Dat leidt dan weer tot zorg voor elkaar en tot verzoening. Dit is wel wat anders dan het idee dat de ‘ander’ een vijand is.

Een JRS-school voor Yazidi-kinderen in Irak.

Er is nog een derde boodschap, en die luidt het einde in van het multilateralisme. Volgens de nieuwe agenda gaan we naar een wereldorde die bepaald wordt door een handvol autocratische leiders die deals met elkaar sluiten. Als de relaties tussen de landen niet meer gebaseerd zijn op wederzijdse erkenning en waardigheid, stevenen we al snel af op openlijke oorlogvoering en ander geweld.

In gevaar: JRS onderwijs aan vluchtelingen in Oeganda.

Het hangt allemaal met elkaar samen. Dit nieuwe Amerikaanse beleid eist dat we alles afschaffen wat waardigheid, vrijheid en multilateralisme hoog houdt en dat we elke vorm van afwijkend gedrag zo snel mogelijk de mond snoeren. En dat allemaal heel snel, voordat het publiek beseft wat er gebeurt en zich verzet.

Wat voor antwoord is mogelijk?

Zoeken naar nieuwe partners – naast de traditionele – om een tegengeluid te ontwikkelen dat aangeeft hoe we over twintig jaar willen leven. We moeten ons uitspreken en iets beters bieden: een visie op de toekomst.

Als de wet het individu niet beschermt, is een sterke gemeenschap misschien de beste optie.

Als JRS willen we ons sterk maken voor een op rechten gebaseerde aanpak. We willen samenwerken met gemeenschappen en mensen zoveel mogelijk zeggenschap geven, zodat ze hun eigen toekomst vorm kunnen geven. Als de wet het individu niet beschermt, is een sterke gemeenschap misschien de beste optie. We willen samenwerken met andere hulporganisaties, maar ook met organisaties van vluchtelingen en van mensen van het gastland, met universiteiten en bedrijven.

Welke stappen kunnen we nu al zetten?

Ik denk dat we duidelijk moeten maken dat we nu op een doodlopende weg zijn beland. Op dit moment worden vooral vluchtelingen en andere gemarginaliseerde groepen onzichtbaar gemaakt. Maar met de ineenstorting van het multilateralisme zullen we er binnenkort allemaal mee te maken krijgen – en heel snel.

In gevaar: integratie van migranten in Colombia.

Ik geloof dat de kerk hierin een belangrijke rol te spelen heeft, vooral met betrekking tot de twee grootste uitdagingen van onze tijd. De eerste is het ontwikkelen van een tegengeluid – of zoals dat tegenwoordig heet: een ander narratief, een andere manier van spreken over deze zaken. De tweede onmiddellijke uitdaging is het vinden van iemand die op internationaal niveau dat verhaal kan vertellen. Iemand die het vermogen heeft om dialoog en engagement te bevorderen om onze manier van denken gestalte geven.

Ik geloof dat de catastrofe niet achter ons ligt – die ligt voor ons als we de waardigheid van zoveel mensen blijven ontkennen.