Vanaf 1949 werken rooms-katholieke en protestantse aalmoezeniers, pastores en dominees samen in de gevangenissen en inrichtingen. “In de stilte van mijn cel – 150 psalmen van gevangenen” verschijnt ter gelegenheid van het 75-jarige jubileum van het justitiepastoraat in Nederland. 

De Bijbelse psalmen zijn teksten over hoe mensen naar zichzelf kijken, hoe ze gezien worden en wat ze met God beleven. Dat zijn vragen voor iedereen, “buiten” net zo goed als “achter de tralies”. Van de psalmen zijn bovendien de auteurs niet bekend. Er staat wel vaak ‘ik’ in de tekst, maar wie die ‘ik’ is blijft in het midden. Iedereen kan het zijn, jij ook, maar even goed een gedetineerde.

Ze geven uitdrukking aan de gevoelens die ieder mens in het leven ervaart

Eeuwenlang hebben deze oorspronkelijk gezongen teksten de harten geraakt van de mannen en vrouwen die ernaar luisteren of er mee bidden. Ze geven uitdrukking aan de gevoelens die ieder mens in het leven ervaart: van vreugde tot pijn, van mededogen tot haat, van vertrouwen tot twijfel, van zegen tot vloek. Emoties die we tevens uiten tegenover een “metgezel God”.

Experiment

Deze bundel is gestart als een experiment. Hoe zou het zijn als mensen die gevangenzitten een psalmtekst krijgen, gaan lezen en er een nieuwe versie van maken, als een psalm van henzelf? Van lofzang tot wraaklied, van pelgrimsgebed tot treurmars, psalm voor psalm werd herschreven. Dat de auteur zich hierbij in de gevangenis bevindt vormt uiteraard een wereld van verschil.

Eigenlijk ben je maar half mens

Van je vrijheid beroofd worden is een ingrijpende ervaring. Je kan bijvoorbeeld niet langer voor je kinderen zorgen, of even bij vrienden langsgaan of boodschappen doen…eigenlijk ben je maar half mens. Het openingsvers uit psalm 22 (pg.40)  “Mijn God, mijn God waarom hebt gij Mij verlaten…  waarom Heer …red mij” is vaak de fundamentele beleving van de gedetineerde.

Een mogelijk spoor

Psalm 37 (pg.67) wijst ons op een mogelijk spoor: “zoek je geluk bij de Heer en Hij zal je tegemoet komen.” “Laat je leiden door je gevoel en vertrouw erop, hij zal je helpen.” Want uit eigen ervaring lijkt de onbekende auteur te weten: “boosheid helpt je nergens, blijf goed  en doe rustig, wacht op het licht.”

Toch zoeken we verder

Een herwerkte versie van Psalm 104 (pg.187)  beschrijft  dan weer  op een bijna mystieke wijze het werk van de Schepper en de kleinheid van de zoekende mens:

Wat maakt dat alles beweegt? 
Een cirkel heeft noch een begin
noch een eind. 
Toch zoeken we verder
vanbinnen wetende 
dat wat wij zoeken 
steeds verder van ons verdwijnt.

De leeservaring bij deze verzameling psalmen is bijzonder. Enerzijds ontdek je stap voor stap het schrijftalent van de naamloze gedetineerden en de poëtische kracht van hun herwerkte gebeden. Anderzijds is de lezing van de bundel psalmen een onthutsende ervaring van zuster- en broederschap in geloof over de gevangenismuren heen. “Een hartenkreet om vergeving” (psalm 32).

In de stilte van mijn cel, 150 psalmen van gevangenen, NBG-Adveniat, 2024