Met de dodenherdenking en bevrijdingsdag in aantocht, reflecteert Ben Frie sj op vrijheid. Zou er ooit echt een einde komen aan oorlog en geweld?

Wij leven in vrijheid. Maar kun je je het leven in vrijheid wel veroorloven? Onze media roepen om aandacht voor conflictgebieden, plaatsen waar woorden vallen als genocide en oorlogsmisdaden. Er is veel oorlog, gewapend conflict, er zijn krachtmetingen. Ontheemde mensen, alsmaar op de vlucht gejaagd, slachtoffers te over. Oorlogsleugens, quasi rechtvaardigingen van ongebreideld bombarderen. Machtsuitoefening. Bezetting, protest, demonstratie, zou er nou nooit een eind aan komen?

Vrijheid en de doden herdenken

Op 5 mei zullen we in Nederland onze bevrijding vieren in 1945. Het gebeurt in een feestelijke sfeer, vlaggen, muziek en bevrijdingsfeesten, zoals het grote traditionele feest ’s avonds op de Amstel in Amsterdam in aanwezigheid van koning en koningin. Minstens één dag mogen we onze vreugde vieren al was het alleen al om de droom levend te houden dat we in het leven geroepen zijn voor ons geluk. We sluiten de avond door met heel de menigte als het ware uit één keel te zingen ‘We’ll meet again, don’t know where, don’t know when…’

De omstandigheden van vandaag dragen ertoe bij dat we enige voorstelling hebben van wat oorlog met zich meebrengt

De avond ervoor, 4 mei om 8 uur precies, neemt heel het land twee minuten stilte in acht. Alleen de wind in de bomen hoor je dan, en de vogels die anders geabsorbeerd worden door het stadsrumoer. Duizelingwekkend als je probeert te bedenken wat er in de stilte in al die stille mensen omgaat, als jong en oud de adem inhoudt. We zien flitsen van het grote namenmonument met de namen van talloze gedeporteerde Joden, bombardementen in onze steden, razzia’s, de februari-staking door alle denkbare arbeiders, de kampen. Uitdrukkelijk is er aandacht voor de jonge generatie die de oorlog niet meer meemaakte en nu spreekt namens hun oma’s en opa’s die hen binnenvoerden in de verhalen van de oorlog.

Er zijn heldenverhalen, deze dagen, verzetsstrijders worden in ere gehouden. Maar we herinneren ons ook verschrikkingen als de hongerwinter van 1944 in het nog niet bevrijde Noorden van Nederland. De omstandigheden van vandaag dragen ertoe bij dat we enige voorstelling hebben van wat oorlog met zich meebrengt, zoals er ook vandaag berichten zijn over honger als gevolg van oorlogshandelingen. Het kan de kinderen van nu niet ontgaan. Zij bedenken dan dat het zich hier, in hun eigen straten en scholen, ook heeft afgespeeld.

Waardeer ons welzijn

Wat ons te doen staat is waardering en begrip leren opbrengen voor ons welzijn. De handhaving ervan is niet vanzelfsprekend – dat dringt steeds dieper in ons door. Ieder van ons kan bedreigd worden door onbeheersbare omstandigheden. Maar als er iets te kiezen valt, dan is het de keuze om ons in te zetten voor vrede, veiligheid en geborgenheid. Leven zonder angst bevorderen, op elk niveau, voor kind, ouder en grootouder. Hardop blijven zeggen dat het vrije leven dat wij mogen leiden, ons gegeven is, toevertrouwd, opdat we er waardig mee omgaan en in dat leven juist de liefde inzetten als ons wapen.

Foto door Remy Gieling via Unsplash