In de zomerserie kiezen redactieleden een gedicht dat hen raakte en vertellen ze waarom. Leo de Weerdt SJ deelt wat van de vonkjes die hij ontving van zijn grootouders. Dit gedicht bracht ze weer even naar boven.

Ik dacht dat het niet kon:
dat iets wat je niet ziet
je alle dagen draagt
en sterker maakt.
Alsof je spieren krijgt
van liefde.
En kijk het klopt:
het hart van oma
slaat nog altijd over
als ze opa ziet.

Maar nu hij oud is en te bed,
misschien nog net de hemel haalt,
loopt oma sinds een poosje
krommer en vraagt ze vaker
om mijn arm.

Zonder hem krijgt
ze het huis niet warm
en zelfs de hond
zakt zuchtend naast de luie stoel.

Dus is het waar
dat liefde spieren geeft
en op den duur
ook vuur.

Poetisch, sfeervol en sober

Bart Moeyaert schreef inmiddels een rijk oeuvre van romans, verhalen, gedichten, toneelteksten, waarvoor hij talloze bekroningen ontving. Zo kreeg hij in 2019 de Astrid Lindgren Memorial Award, zeg maar de Nobelprijs voor de jeugdliteratuur. Zijn typische schrijfstijl, die ruimte laat voor wat tussen de regels siddert, is poëtisch, sfeervol, en sober. Het verassende aan zijn romans en poëzie is dat ze een publiek bereiken van zowel jonge als volwassen lezers.

Wat de liefde doet in een leven

Hoewel ik geen tekstanalyticus ben en de technische details bijgevolg graag aan literaire kenners overlaat, wil ik toch iets kwijt over de compositie van dit gedicht en de vertelkracht ervan. De titel is belangrijk: ‘STERK’. Hij verwijst naar wat de liefde bewerkstelligt in het leven van een mens. Het gedicht is in de ik-vorm geschreven, hoogstwaarschijnlijk is het dus de dichter zelf, die praat over zijn eigen gevoelens en vanuit zijn eigen ervaring? Hij spreekt ons rechtstreeks aan. Het gaat om een concreet gebeuren uit zijn verleden, het leven van zijn grootouders.

Hun samen ouder worden doet hem nadenken over de betekenis en de impact van de liefde op een mensenleven. Geeft liefde je werkelijk energie en zorgt ze ervoor dat je lichamelijk en mentaal sterker in je schoenen staat? Klopt het dat liefde je elke dag draagt en sterker maakt?

Zijn grootouders zijn na al die jaren nog steeds even verliefd

De schrijver verwijst daarbij naar zijn grootouders, die na al die jaren nog steeds even verliefd zijn. Verschillende tijdsmomenten worden naast elkaar geplaatst. In het eerste tijdsmoment lijken opa en oma jonger en nog zeer verliefd en maken ze elkaar sterker. In het tweede tijdsmoment zijn ze ouder geworden en is opa ziek en wordt oma hierdoor ook beïnvloed. Nu hij ziek is, is zij krommer gaan lopen en lijkt de energie een beetje uit haar weggezogen.

Ontroerend mooi vind ik op het einde van de tweede strofe de aangeboden arm van de kleinzoon aan zijn verzwakte grootmoeder. Liefde blijft dus – nu via de volgende generatie – spieren geven om overeind te blijven.

Vonkjes

Wat er gebeurt met de opa en de oma in deze verzen, wekt gevoelens bij me op die me terugbrengen naar mijn eigen kinderjaren. Als jonge knaap groeide ik op bij mijn grootouders (de foto bij dit artikel is van ons drieën). En kijk, ik moet toegeven, het “klopt” allemaal wat er te lezen valt in dit korte gedicht. “Kloppen” dan in zijn dubbele betekenis, zoals de dichter het werkwoord hier gebruikt. Het is ten eerste waar dat het hart van mijn grootmoeder zelfs op haar oude dag nog steeds vol liefde oversloeg voor mijn grootvader. Maar tevens klopt het (in de betekenis dat het juist is) dat ondanks al hun kleine en grote kwalen de liefde mijn grootouders spieren bleef geven en naarmate zij ouder werden tevens een “innerlijk vuur”. Van dat (liefdes)vuur mocht ik vonkjes blijven meedragen en dit fijnzinnige gedicht bracht me terug bij die diepere levenslaag.

Ik dacht dat het niet kon:
dat iets wat je niet ziet
je alle dagen draagt
en sterker maakt.
Alsof je spieren krijgt
van liefde.
En kijk het klopt:
het hart van oma
slaat nog altijd over
als ze opa ziet.

Maar nu hij oud is en te bed,
misschien nog net de hemel haalt,
loopt oma sinds een poosje
krommer en vraagt ze vaker
om mijn arm.

Zonder hem krijgt
ze het huis niet warm
en zelfs de hond
zakt zuchtend naast de luie stoel.

Dus is het waar
dat liefde spieren geeft
en op den duur
ook vuur.

Bart Moeyaert
uit ‘Verzamel de liefde’
Em. Querido’s Uitgeverij BV 2003