Bidden is luisteren naar God én luisteren naar je eigen diepte. Wat is er in jou en met jou gebeurd tijdens het gebed? 

Zingen is tweemaal bidden, zei Augustinus. Misschien mogen we zeggen, in het spoor van Ignatius: bidden is tweemaal luisteren. Bidden met het evangelie is een ‘geestelijke oefening’ waar je hele persoon bij betrokken is. Maar bidden is niet eerst en vooral spreken, neen, bidden is allereerst luisteren. Luisteren naar het Woord van God. Hij spreekt tot jou in de Schrift, nu. 

Je bidt met je lichaam. Zonder je lichaam zal het je niet lukken.

Je neemt je voor te gaan bidden met de ontmoeting van Zacheüs met Jezus (Lc 19,1-10). Gebruik je ogen en je oren, zegt Ignatius: Kijk naar de personen: Zacheüs, een rijke ambtenaar, Jezus en de nieuwsgierige omstaanders. Kijk naar wat ze doen: Zacheüs, die in de boom klimt om te zien wie Jezus is, Jezus die voorbijkomt en Zacheüs ziet. 

Bidden is geen puur geestelijke oefening

Luister naar wat ze zeggen: “Zacheüs, kom vlug naar beneden want ik moet vandaag bij jou te gast zijn”, zegt Jezus. En Zacheüs zegt: “Heer, hierbij geef ik de helft van mijn bezit aan de armen”. En de massa spreekt er schande van: “Hij neem zijn intrek bij een zondaar”. Kijken en horen. Maar met kijken en horen is nog niet onze hele persoon betrokken.

Ignatius hecht veel belang aan het kader van je gebed. De plaats waar je gaat bidden is belangrijk: is het een plaats waar ik denk God te kunnen ontmoeten, of beter: een plaats waar God mij kan vinden? Welke houding neem ik aan tijdens het gebed? Helpt die mij bidden? Heb ik voldoende geslapen en ben ik voldoende wakker om naar Gods Woord te kunnen luisteren? En als mijn maag te vol is, zal dat mijn gebed niet helpen. Neen, bidden is geen puur geestelijke oefening. Je bidt met je lichaam. Zonder je lichaam zal het je niet lukken. Houd dus rekening met je lichaam als je gaat bidden.

Neem de tijd

Er is nog iets: verzorg het begin en het einde van je gebed. Ga naar je gebed als naar een ontmoeting. En vergeet niet dat Hij er al is, om jou te ontmoeten. 

Dit is waarschijnlijk het meest originele dat Ignatius binnenbrengt

Neem de tijd om tot rust te komen, om alle stemmen in je tot stilte te laten komen, vooraleer je aan de lezing van de perikoop begint. Dán kun je kijken en luisteren. Laat de scène tot je doordringen. Probeer die op je eigen leven te plaatsen. Waar sta jij in dat verhaal? Misschien raak je na een tijd in gesprek met de Heer. Heb geen schrik om met Hem te spreken. Hij luistert. Spreek met Hem ‘zoals een vriend spreekt met zijn vriend’, zo beschrijft Ignatius die samenspraak. Na dat gesprek beëindig je je gebed met een kruisteken, een lied, een psalm, een Onze Vader of een andere korte tekst die je dierbaar is. 

Bidden is tweemaal luisteren. Bidden met de Schrift, luisteren naar het Woord, daar hadden we het net over. Nu past een woordje over dat tweede luisteren. Dit is waarschijnlijk het meest originele dat Ignatius binnenbrengt in de religieuze literatuur over gebed. Je hebt geluisterd naar het Woord uit de Schrift, je hebt langdurig Jezus gecontempleerd tijdens je gebed, en dan is het tijd voor dat tweede luisteren, het luisteren naar je eigen diepte. Wat is er in jou, met jou gebeurd tijdens je gebed? 

Waar moet je dan naar luisteren?

Het is een soort tweede luisteren ná het gebed. Je hebt je gebed beëindigd met een lied. Ga nu rustig zitten voor dat tweede luisteren, dat niet zo lang hoeft te duren. Ignatius noemt dat tweede luisteren de ‘terugblik’ op het gebed. Maar naar wat moet je dan luisteren?

Wát in dat verhaal heeft je innerlijk bewogen?

Je moet luisteren naar je hart, naar wat je gebed – bijvoorbeeld je contemplatie van de ontmoeting van Zacheüs met Jezus – in jou gedaan heeft. Hééft het iets in je gedaan? Heeft het je geraakt, en meer precies wát in die scène heeft je geraakt. En, erg belangrijk, hóe heeft het je geraakt? Wát in dat verhaal heeft je innerlijk bewogen: de houding van Zacheüs of de houding van Jezus of welk woord of …? Heeft het je blij gestemd, vrede gebracht, dankbaar gestemd, heb je een diepe harmonie gevoeld? Of, integendeel, heeft het je onrustig gemaakt of verward, of heeft het onbegrip opgeroepen? Ignatius zal spreken van vertroosting of troosteloosheid. Aan de vragen die gesteld zijn kun je merken dat dit tweede soort luisteren vooral op het affectieve vlak ligt, op het vlak van het hart.

Tot slot: zo’n terugblik op je gebed is eigenlijk een oefening in onderscheiding. Ignatius weet uit ervaring dat met name de positieve gevoelens, de momenten van vertroosting, de taal is die God tot ons spreekt, een taal waarin wij God kunnen verstaan. Noteer die momenten kort, om ze niet te vergeten.

[Wil je artikelen als deze niet missen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief]