Speciale verwachtingen koesteren voor het gebed? Beter van niet, ondervindt Wouter. Paradoxaal genoeg leidt juist die open houding tot bijzondere ervaringen.

20 juni 2014. Overblijfselen van de neergeschoten MH17 lagen verspreid over een naamloze akker in Oost-Oekraïne. Kraaien en andere vreemde vogels, schimmige rebellen, omwonenden, nieuwsgierigen en plunderaars banjerden tussen de wrakstukken en lijken.

Naast vele andere gevoelens merkte ik in mezelf een grote verontwaardiging

In Londen, waar ik toen woonde, opende de Sunday Times met foto’s van de tachtig kinderen die aan boord van de noodlottige vlucht MH17 waren. Naast vele andere gevoelens merkte ik in mezelf een grote verontwaardiging. Niet veel later ging ik bidden, met de evangelielezing van die zondag, Matteüs 13, 24-43. Deze passages waarin verschillende gelijkenissen over “het koninkrijk der hemelen” worden weergegeven, kende ik al vrij goed, maar die dag bezag ik ze woorden met een bijzondere blik. 

Geen oplossing voor het lijden

Al biddend drong het tot me door dat Jezus in de gelijkenis van de akker en de twee zaaiers– een goede die graan zaait en een slechte die onkruid zaait – niet vertelt hoe het kwaad en een almachtige en liefdevolle God samen bestaan. Legt Jezus dit ergens anders wel uit dan? Nee, leek het mij: Jezus’ enige ‘oplossing’ voor het probleem van het kwaad geeft Hij in zijn lijden, sterven, dood en verrijzenis. Hij geeft zichzelf als offer. 

Waarom alleen zo, vroeg ik me af. Misschien omdat het ‘oplossen’ van dit vraagstuk anders al te gemakkelijk verwordt tot een zuiver intellectuele puzzel, die je als het ware vanuit je leunstoel of aan de eettafel kunt benaderen. Maar dan ga je met een al te wijde boog om het afschuwelijke leed en misdadigheid heen. Het lijden dat mensen ondergaan èn teweegbrengen is zo groot dat het erop lijkt dat alleen de totale zelfgave van het eigen leven een adequaat antwoord is. 

Hoe ver durf jij te gaan?

Alsof Jezus ons een spiegel voorhoudt: je kunt het niet hebben over het lijden van mensen als je zelf aan de kant blijft staan. Je moet ook zelf in beweging komen, jezelf inzetten, je leven in de waagschaal leggen. Ik voelde in mijn gebed die dag een sterk appèl: in hoeverre ben ik bereid om mijn leven te geven voor anderen? Mag het mij pijn kosten? Ik weet niet waar de gedachte vandaan kwam, maar deze gedachte stond mij plotseling heel helder voor de geest: “Als christenen niet bereid zijn om vertrapt te worden, dienen ze alleen om vertrapt te worden”. Mag het inzetten van je eigen leven zo ver gaan? Tot op de dag van vandaag vind ik dit een nogal radicale en ongemakkelijke boodschap. 

Ontmoetingen die soms gewoon bestaan uit stilte en rust

Als ik gebed in één zin moet uitleggen, zou ik zeggen: ‘Gebed is een perspectief dat nergens anders te vinden is’. Dit geldt zowel voor het ruimte bieden voor het oproepen dan wel uitrazen van gevoelens als voor de ontmoeting met de Gans Andere die mij tegelijkertijd meer nabij is dan ikzelf. 

Afzien van verwachtingen

Toch bid ik meestal niet zozeer om een bepaalde ervaring maar eerder om mijn trouw aan God te tonen. Een relatie bestaat ook uit geregelde ontmoetingen, die soms meer en soms minder betekenisvol zijn, die me soms aan het denken zetten maar soms gewoon bestaan uit een ankerpunt van stilte en rust. Een zekere sleur daarin is onvermijdelijk waneer je je gebed wilt structureren. Echter, meer en meer ervaar ik dat juist het afzien van speciale verwachtingen een zeer nuttige houding is. Daardoor wordt mijn gebed minder zelfgericht en meer Godgericht. Meer nog, het afzien van verwachtingen van persoonlijk ‘gewin’ of voldoening vormt nogal eens de achtergrond voor, of doorgeefluik naar, heel bijzondere ervaringen. 

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Als ik bid, probeer ik me er vaak van bewust te zijn dat veel mensen niet zoveel tijd hebben en niet als ik zo’n specifieke opdracht hebben om te bidden. Dat ik daarom mede bid namens anderen, namens zovele naamloze anderen. Het vierde Eucharistische gebed drukt dit in het Engels mooi uit: “giving voice to every creature under heaven” – een stem geven aan alle wezens op aarde. Ook mensen die God niet expliciet zoeken; ook dieren, de insecten bij mijn kamer en heel de schepping prijzen God mede dankzij mijn voorbede en lofprijzing. Voor mij is gebed dan ook veel meer dan slechts iets persoonlijks. Het raakt aan heel de kosmos. Juist ook aan rafelranden als Oost-Oekraïne.

Lees hier alle bijdragen uit onze serie #mijngebedsleven.