webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
In welk gezelschap verkeren wij, al dan niet graag?
Gezelschap, sociëteit, compagnie: drie termen om de jezuïeten als instituut te typeren. Compagnie heeft een Latijnse oorsprong: cum (met) en panis (brood) wijzen op degenen die brood met elkaar delen. Het woord suggereert iets uit de riddertijd: een rondtrekkende groep jongeren, strijdbaar, met goede of kwade bedoelingen. Het kwam later in gebruik voor een onderafdeling van het leger of voor een bedrijf.
Gezelschap zijn van Jezus is geen onderonsje à deux
Ook de eerste jezuïeten gebruikten de term voor hun groepsvorming. ‘Sociëteit’ klinkt deftiger, zeker in onze dagen. Het heeft iets elitairs, terwijl ‘gezelschap’ een meer neutrale of zelfs duffe associatie oproept. ‘Gezelschap’ kan net zo goed ‘aangenaam’ als ‘opgedrongen’ zijn.
Onlangs mocht ik een retraite geven. Een van de thema’s was de vraag in welk opzicht ik Jezus vergezel. Uitgangspunt was een tekst uit het evangelie volgens Marcus. Als Jezus twaalf van al degenen op wie hij zijn keuze had laten vallen aanstelt als apostel, krijgen ze als opdracht dat ze hem moesten vergezellen en ook dat hij hen wilde uitzenden om het goede nieuws bekend te maken (Mc. 3:13-16). Hem vergezellen: om met hem te zijn, staat er letterlijk. Dat is hun eerste opdracht. Pas dan gaat het om een klus.
Na Jezus’ dood en verrijzenis is er een probleem. Het twaalftal is geen twaalf meer. Een ander moet de taak van Judas overnemen.
Daarom moet een van de mannen die steeds bij ons waren toen de Heer Jezus onder ons verkeerde, vanaf de doop van Johannes tot de dag waarop hij in de hemel werd opgenomen, samen met ons getuigen van zijn opstanding.
(Hn. 1:21-22)
Hier blijkt dat het ‘met hem’ tegelijkertijd een ‘bij ons’ en ‘met ons’ was. Is dat niet nog steeds zo? Gezelschap zijn van Jezus is geen onderonsje à deux. Het is gemeenschap in brede zin van het woord. Een gemeenschap met een universele strekking waarin tal van stemmen en geluiden mogen klinken. Dus geen informatiebubbel waarin alleen maar hetzelfde geluid continu wordt voorgehouden en bevestigd.
De veertigdagentijd komt eraan. Wellicht een goede gelegenheid voor bezinning op de vraag in welk gezelschap wij, al dan niet graag, verkeren. En is Hij daar ook bij?
Prof.dr. Henk Witte is emeritus bijzonder hoogleraar aan de Tilburg School of Catholic Theology. Hij bekleedde daar de Xaverius-leerstoel voor theologie en spiritualiteit vanuit ignatiaans perspectief.