Het licht van uw gelaat is de titel van de online 40-dagenretraite van de jezuïeten. Er doen zo’n 20.000 deelnemers mee aan deze 14e editie. Jezuïet en Ignis-auteur Bert Daelemans schreef de teksten.

“De titel van de retraite is: Het licht van uw gelaat. Dat is een frase uit Psalm 4, 7. In de voorbereiding bleven die woorden bij mij spelen. Het is ook mijn wens voor de deelnemers dat ze het licht van het gelaat van Jezus kunnen zien, ervaren en zich erdoor laten leiden. De rode draad in de retraite is: je laten aankijken door God. Het spannende is dat we bidden met de lezingen van het leesrooster van de kerk, ik heb ze dus niet bij het thema uitgekozen. Maar door steeds terug te gaan naar dat thema, ga je die ‘gewone’ teksten met andere ogen lezen en zie je dat het vaak gaat over Gods licht en over bekeken worden.”

In het welkomstwoord schrijft u: bidden is vooral naar Jezus kijken. Kunt u dat eens toelichten?

“Er is de contemplatie, waarin je probeert te kijken naar het gezicht van Jezus, bijvoorbeeld via een icoon. Je kunt ook kijken naar wat Jezus doet en dat is mediteren. Hoe wordt Hij geboren? Hoe geneest Hij? Hoe loopt Hij rond door Israël? Hoe hangt Hij aan het kruis? Steeds proberen zijn gelaat te zien. En dan zien hoe Hij mij aankijkt.”

Je probeert te zien hoe Jezus jou aankijkt?

“Bidden is een dialoog en gaat over relatie. Het gevaar is dat je bezig bent met woorden, concepten, gedachten; dit ga ik doen, dat ga ik nu eens oppakken. Dan ben je vooral met jezelf bezig. Probeer daarom steeds terug te keren naar die blik van Jezus. Er is iemand die naar mij kijkt, met een blik die het beste in ons naar boven haalt. Er zit kracht in die blik. Vrienden kunnen ook zo naar ons kijken, met een blik waar je gewoon energie van krijgt. Neem nu eens de tijd om naar zijn gelaat te kijken.”

Hoe doe je dat, kijken naar iemand die je niet ziet?

“Door er al je energie en concentratie in te steken. Maar het is ook oefenen, oefenen, oefenen en dat is bevrijdend. Het lukt niet meteen.”

Het heeft iets van een spel, van puzzelstukjes zoeken.

“Maar inderdaad, je kunt Jezus niet letterlijk zien. Maar kijken is ook herkennen. Kan ik in de bijbelteksten zijn gelaatstrekken herkennen? Je gaat zien wat typisch is voor Jezus, in zijn omgang met zondaars, met Farizeeën. Zo vormt zich in je verbeelding het gelaat van Jezus en ga je dat ook op andere momenten zien: hé dat gelaat ken ik, en dan kijk je iemand anders aan maar je herkent er Jezus in. Ook dat is ‘het licht van uw gelaat’ zoeken. Het heeft iets van een spel, van puzzelstukjes zoeken. Al snel merk je dat alle teksten in de Bijbel bakens zijn om die weg te gaan.”

Wat zien we in de duisternis van Goede Vrijdag aan dat gelaat?

“Dat is een beetje een spoiler natuurlijk, maar we gaan een gelaat zien waarin we Jezus helemaal niet meer herkennen. Het is beschimpt, bespuugd, bebloed; een vod, een man die wordt bespot, waar niemand meer naar wil kijken. En dan toch de moed opbrengen naar zijn gelaat te kijken.”

“De ellende, die we ook iedere dag op de journaals zien, laat God niet koud. Ook daarin kunnen de gelaatsuitdrukkingen van Jezus zichtbaar worden. Bij het zien daarvan wil je misschien meteen overspringen naar mensen helpen, maar wij proberen dat te doen vanuit die blik van Jezus: hoe kijkt Hij naar de ellende van de 21e eeuw, met al die vluchtelingen? Bidden gaat over staan in de ellende die er is en de moed opbrengen er te blijven.”

Maar we laten de duisternis niet zomaar over ons komen.

“Zo gaan we in die duisternis van de Goede Week staan. Maar we laten de duisternis niet zomaar over ons komen. We staan er in eerste instantie omdat Jezus er gestaan heeft, omdat Hij ervoor gekozen heeft zich door die duisternis te laten overvallen.”

Ziet u in deze coronatijd misschien een kans om de veertigdagentijd intenser te beleven?

“Ik hoop dat wij ons door de pandemie meer verbonden voelen. Niet alleen met de andere deelnemers aan de retraite, maar met alle mensen. Het is een geestelijke oefening om die verbondenheid gewaar te worden. ‘Laat het licht van uw gelaat over ons schijnen’, dat is niet iets individueels. Het ‘ons’ uit het citaat nodigt uit de blik te verruimen naar alle mensen. Een pandemie kan ons daarin helpen, we zitten allemaal in hetzelfde schuitje.”

[Wil je artikelen als deze niet missen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief]

De 40-dagenretraite start op 17 februari. Schrijf je hier in

Volg Ignis ook op Instagram