Gelukkig zijn, ondanks de zorgen die je omhullen – kan dat? Ben Frie denkt van wel. Hij schetst de basishouding die nodig is om levenskunstenaar te worden.

Een stralende zonnige dag, genieten van de natuur in beste stemming, relaxen, chillen… Vrienden en vriendinnen om je heen die net zo graag als jij even uit de band springen. Hossende studenten op grote schuiten op het water, met schallende discobeats. Glossy’s met glimmende mensen (always look at the bright side of life).

Al die genietende mensen in de zomer – ze hebben ook allemaal zorgen, want niemand komt ervan af zonder. Ze hebben een verslaafd kind, een dementerende ouder, ze komen niet meer aan de slag, hebben geldzorgen of een depressie… ‘Relaties’ zijn nogal eens identiek met ‘problemen’. Wij willen graag gelukkig zijn, maar het leven laat ons er niet altijd evenveel ruimte voor. De een wordt zwaarder beproefd dan de ander, maar het leven stelt ieder van ons vragen, haalt ons voortdurend weg uit vanzelfsprekendheid en wat ons altijd vertrouwd was.

Levenskunst dat is…

In het Oude Testament is Job het archetype van de lijdende mens. In de worsteling met de werkelijkheid komt hij tot de fundamentele vraag: ‘Maar levenskunst, waar vind je die? Zij is verborgen voor al wat leeft, zelfs de vogels in de lucht kunnen haar niet ontdekken. God alleen kent het pad ernaartoe, Hij weet waar zij zich ophoudt. Hij zegt tot de mens: “Wijsheid? Wijsheid is: God vrezen, het kwaad vermijden.”’ (uit het boek Job. 28, 12.21.23.28)

Het belangrijkste is toch, dunkt mij: leven met de werkelijkheid.

Job schetst hoe mensen graven en boren in bergen om er binnen te dringen en het antwoord te vinden op hun levensvragen. Wat is levenskunst, vraagt hij. Het belangrijkste is toch, dunkt mij: leven met de werkelijkheid. Zo althans lees ik ‘God vrezen’. God respecteren in de manier waarop Hij mensen laat leven. Dat vraagt dat je de werkelijkheid in je wilt toelaten, niet ontkennen of overmeesteren. Ze beide doorleven: vreugde en verdriet, pijn en herstel, duisternis en licht – zoals ze komen en gaan. Dat is wijsheid, levenskunst. 

Het echte antwoord op het lijden

Toch komen de theologen van het boek Job er niet uit. Het is – aan het einde van het boek – een donderende God die met geweldige argumenten Job tot zwijgen brengt. Maar we voelen: dat kan niet waar zijn. De eerlijk argumenterende mens verdient beter. Het echte antwoord van God op het lijden van de mens komt dan ook niet lang daarna, in Jezus. In hem zien we een God die zelf lijdt, en daarin leven schept. Hij leeft niet in een roes of in schone schijn, maar Hij staat stevig verankerd in zijn werkelijkheid: het leven is niet je eigendom, maar een geschenk dat je alleen met open armen kunt ontvangen. Onteigend worden is bevrijdend.

Je wordt uitgenodigd God te vrezen, ja, want het is beangstigend om los te laten wat je hebt. Maar hoe meer je loslaat, hoe dunner de schil wordt van de zorgen die je omhullen. Je wordt steeds vrijer, gelukkiger. En daar was het Jezus precies om te doen.