webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
De ‘zwarte madonna’ in het Vlaamse Zomergem past zich aan aan wie met haar bidt. Zij is blij met de blijden en droef met de bedroefden. Een overweging van Walter Fabri SJ.
“Waar men gaat langs Vlaamse wegen
komt men u, Maria, tegen.”
Zo was het eeuwen, zo is het vandaag. Sinds oude tijden tellen onze landen beelden van Maria geplaatst tegen bomen, huisgevels, op hoeken van straten, huiskamers, in kleine en grote kapellen en kerken. In de verschillende tijden van onze geschiedenis zijn er kunstenaars gevraagd en gevonden om haar af te beelden, nu eens in een sobere romaanse, een sierlijk gotische of in een zwierig barokke stijl. Later boetseerde elke eeuw een eigen wijze om haar de eer te brengen die haar toekwam. Ook vandaag is dat zo.
Van oudsher wordt Maria gevraagd om samen met ons te bidden tot haar Zoon, Jezus. Dit bidden gebeurt in de stilte van de eigen huiskamer, de plaatselijke kerk of kapel, in het voorbijgaan langs straten en velden en in bedevaartsoorden.
Niet ieder gelovige kan echter, als hij of zij het wenst, naar een bedevaartsoord gaan. De reis is niet altijd mogelijk. Dichterbij vervullen veldkapellen, de kapel in de eigen straat of buurt een niet onbelangrijke rol. Zo was het vroeger, zo is het nu.
In Zomergem (Oost-Vlaanderen) is een nieuwe Mariakapel gebouwd en op de vooravond van Maria Tenhemelopneming ingehuldigd.
In de nis van de kapel staat een hedendaags Mariabeeld. Het werd ontworpen en uitgevoerd door de gerenommeerde keramist Marnix Hoys, geboren in Brugge. Het beeld is een ‘zwarte madonna’, gekend in de reeks beelden die van haar in de loop van de eeuwen gemaakt zijn. Wie ooit in Auvergne Frankrijk romaanse kerken bezocht, kwam haar zeker tegen.
Eigen aan het nieuwe beeld is dat de kunstenaar de kijker en bidder de ruimte laat om het gelaat zelf mee vorm te geven. Zoveel mensen komen voor haar in gebed met allerhande gevoelens. Maria kijkt elk van hen op een hoogst persoonlijke manier aan: blij met de blijden, droef met een ander, bezorgd met de derde. Het gelaat kan vele uitdrukkingen krijgen, aangepast aan wie bidt.
Goud als materiaal en kleur is in de schilder- en beeldhouwkunst als een teken van verering aangewend. Denk aan achtergronden van iconen, aan sterren en gouden kronen. Maria draagt in het beeld van Hoys een ‘gouden kroon’. Ook hier blijkt in de vormgeving dat ruimte gelaten wordt welk soort ‘kroon’ Maria op het hoofd wordt gezet. “Wie zeggen jullie dat Ik ben?”, vroeg Jezus zijn leerlingen. “Wie mag ik voor jullie zijn?”, vraagt dit beeld.
Walter Fabri SJ is een Vlaamse jezuïet en geestelijk begeleider. Hij is redacteur van het tijdschrift Jezuïeten en stafmedewerker van de Oude Abdij in Drongen (B).