In je intieme ervaring zoeken naar de beste weg voor jou, zo legt jezuïet Nikolaas Sintobin de onderscheiding der geesten uit. Anneke van der Werff is enthousiast over zijn boek: Vertrouw op je gevoel.

Vertrouw op je gevoel is een handzaam boek (160 bladzijden) dat op een prettige en vlotte manier in duidelijke taal uitlegt hoe belangrijk het is om te luisteren naar je gevoel. Niet naar de oppervlakkige, snel wisselende emoties, maar naar de diepere gevoelslagen, het innerlijk leven. En hoe je dat innerlijk leven kunt gebruiken bij het maken van keuzes.

Centraal staat de onderscheiding der geesten, uitgelegd als een subtiel samenspel van gevoel, verstand en wil.

Voor christenen betekent dit de stem van God op het spoor komen

“Onderscheiden dat wil zeggen dat je in je meest intieme ervaring op zoek gaat naar de beste weg voor jou. Meer in het bijzonder gebeurt dit door aandacht te besteden aan wat zich afspeelt in de diepere lagen van je hart.” Om uiteindelijk te komen tot een leven dat voor jou op de duur het meest authentiek is en het meeste vreugde geeft. 

Voor christenen betekent dit de stem van God op het spoor komen en daarop ingaan.

Vertrouw op je gevoel, praktisch op weg

Nikolaas Sintobin SJ maakt in zijn boek gebruik van woorden en beelden uit het alledaagse leven. Hij vergelijkt het onderscheidingsproces met het varen op een zeilboot bij stevige wind. Het succes van de vaart hangt af van de wind (het gevoel), de zeiler (het verstand) en het roer (de wil). 

Het boek neemt mij in tien op de praktijk gerichte hoofdstukken mee op de weg van de onderscheiding. Het is geen boek om in één adem uit te lezen, maar veeleer om in stukjes tot je te nemen. Het is een ‘werkboek’. Voor alle mensen die het verlangen hebben om hun diepste gevoelens te onderzoeken en daar ook tijd in willen steken. Het regelmatig terugblikken op de dag of een periode is een goede manier om de gevoeligheid voor innerlijke bewegingen te verfijnen, maar het kost tijd en discipline.

Onderscheiden in de dagelijkse drukte

De auteur wijdt een apart hoofdstuk aan bijzondere, concrete gevoelssituaties, zoals angst, somberheid, overmatige vreugde, spanning. Dat maakt het nog meer direct toepasbaar in het alledaagse leven. Je kunt het boek er onmiddellijk bijnemen als je in een bepaalde situatie zit.

Het onderscheidend vermogen verder ontwikkelen vraagt een levenslange training

Het boek eindigt met een hoofdstuk over onderscheiden als levenshouding. Een voortdurende gevoeligheid ontwikkelen voor zelfs de kleinste innerlijke bewegingen. Daardoor raak je in verbinding met je diepste innerlijk midden in de dagelijkse drukte van het leven. Dit onderscheidend vermogen is bij iedereen in meerdere of mindere mate aanwezig, maar het verder te ontwikkelen is een keuze en vraagt een levenslange training.

Het boek leest als een trein, vooral door de systematiek, het taalgebruik, de vele zeer herkenbare voorbeelden uit het alledaagse leven en de eenvoudige maar verhelderende, cartoonachtige illustraties. Dit maakt het toegankelijk voor een breed publiek.

Waarin de boek zich onderscheidt

Op internet vind ik heel wat boeken over gevoel, intuïtie en gelukkig leven. Dit boek onderscheidt zich doordat het gestoeld is op de traditie van de ignatiaanse onderscheiding. Voor lezers die hiermee bekend zijn, is het boek een feest van herkenning in gewone taal. Want de ignatiaanse onderscheiding komt terug in de titel van het boek en op praktisch elke bladzijde. Maar woorden die Ignatius gebruikt, zoals vertroosting en troosteloosheid, goede en kwade engel, gewetensangst, indifferentie, komen in het boek niet voor. Of ze staan onmiddellijk in gewone taal uitgelegd (gewetensonderzoek = terugblik). Er wordt er gesproken over ‘blijheid, vertrouwen, rust, boosheid, droefheid, haat’. En ook: ‘bereidheid vooraf niet te weten wat de uitkomst is’. De auteur vermijdt vakjargon. Sommige woorden, zoals ‘spirituele discipline’ en ‘kompas van de vreugde’ komen mijns inziens wel weer dichtbij ‘ignatiaans taalgebruik’. 

Inzichtelijk en toepasbaar voor een breder publiek

De verdienste van dit boek vind ik dat de schrijver het onderscheidingsproces, zoals Ignatius van Loyola dat zelf doormaakte en doorgaf aan christenen op hun gelovige levensweg, inzichtelijk en toepasbaar maakt voor een breder publiek dan alleen voor christenen. 

Een kanttekening

Hiermee is het boek tegelijk een bijdrage aan de dialoog tussen christenen en niet- (meer)christenen. Het lijkt er op dat die steeds meer uit elkaar groeien, en zelfs elkaars taal niet meer verstaan. De auteur maakt gebruik van algemeen bekende, seculiere taal. En tevens schroomt hij niet om regelmatig de verbinding met het specifiek christelijke te noemen. Hij verwijst naar Jezus als bezielend voorbeeld en God als bron van de liefde en dus van een authentiek gevoelsleven. Zo kan het boek een uitnodiging zijn tot (hernieuwd) contact tussen christenen en niet christenen.

Een kanttekening hierbij. Voor een boek dat pretendeert voor een breed publiek geschreven te zijn, vind ik dat de verbinding met het christelijke wel erg nadrukkelijk genoemd wordt. Praktisch op elke bladzijde. En het regelmatig terugverwijzen naar Ignatius mag voor Ignatiuskenners een feest van herkenning zijn, voor het grote publiek misschien minder interessant en zeker niet per se nodig voor het begrip.

Nikolaas Sintobin. Vertrouw op je gevoel – keuzes leren maken met Ignatius van Loyola. Kokboekencentrum & Lannoo, 2021. 19,99 euro. 160 blz. 

Bekijk ook deze animatiefilm, over hoe Ignatius zelf leerde onderscheiden.