webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
Ben je nog op zoek naar een spiritueel boek voor op het strand (of in de bergen) dat je goed zal doen? Eén van deze drie, vrij recente verhalen, rond het thema van de stilte zijn een excellente keuze.
De Questa-reeks van de Belgische uitgeverij Letterwerk timmert flink aan de weg. Sinds 2017 werden er vijftien dunne boekjes gepubliceerd. Elk essay presenteert een jonge filosofische stem over een actueel thema, in een heldere stijl en vrij van jargon, aldus de uitgever. In deze serie verscheen het boeiende werkje “Hoe luidt de stilte?” van Virginie Platteau.
Waarom kunnen we zo moeilijk zwijgen over de stilte? De roep om stilte mag wel van alle tijden zijn maar klinkt tegenwoordig oorverdovend, is het uitgangspunt van de auteur. De stilte heeft tegenwoordig een eigen dag, er bestaat een stiltebeweging en er zijn in ons land zelfs een aantal stiltegebieden. Zoveel mensen op zoek naar wat rust, ruimte en tijd die open en niet-ingevuld zijn.
Uit een vrij recente enquête “stilte in Vlaanderen” bleek rust de belangrijkste reden waarom mensen de stilte opzoeken. Je zou het sociale stilte of ontkoppeling kunnen noemen. Men is graag een keer alleen; men heeft stilte nodig om tot rust te komen; stilte helpt om even uit de dagelijkse drukte te stappen en geeft tijd om na te denken.
Het ongecontroleerde lawaai is de laatste decennia via de industrie, het verkeer en allerlei elektronische apparaten sterk toegenomen. Nergens is het nog stil. Maar stilte is méér dan enkel de afwezigheid van geluid. Er is volgens de auteur ook de nood van de mens naar een diepere, existentiële en spirituele dimensie van het leven.
In dit verrassende essay onderzoekt Virginie Platteau onze dubbelzinnige relatie tot stilte. Ze kijkt naar de betekenis van stilte in de kunst en in de mystieke traditie en houdt een krachtig pleidooi voor het belang van stilte.
In dit essay, de vrucht van haar ervaringen, behandelt Anne Le Maître een breed scala aan onderwerpen en thema’s rond “stilte” als een manier om aanwezig te zijn bij zichzelf en bij de (A)ander. Ze vertelt over de weinig bekende rijkdom van stilte die we als mens moeten ontdekken: “Stilte is als een uitnodiging. Breng je adem tot rust. Ontspan je spieren. Vertraag je bewegingen. En hoe stiller je bent, hoe meer je luistert. Het zal niet meteen gebeuren. Het zal tijd kosten.”
Maar al snel duikt het risico van verveling op: “Maar als ik stop, als ik besluit mijn gebruikelijke taken los te laten, wat een duizelingwekkende ervaring!” Wat kan ik doen met deze gloednieuwe, ongetemde, onthutsende vrijheid?
Het is een verhaal over leren stil zijn: “Stil zijn is er zijn” en “stil zijn als koppel, is samen aanwezig zijn…”. Uiteindelijk komen we op het punt dat deze ervaring ons ergens naartoe leidt… de alomtegenwoordigheid: “Je hoeft alleen maar stil te staan, hart en handen open: het leven stroomt over.”
De kern van het verlangen naar stilte heeft voor de auteur te maken met ons zoeken naar God. Dat ontdekte ze zelf tijdens haar verblijf in een cisterciënzer abdij in Bretagne. Tussen de muren van deze abdij bevinden zich de onverstoorbare avonturiers van de stilte. Monniken, wandelaars die het pad van de stilte hebben gekozen en voor wie God de enige reis is. “Luister” is het eerste woord in hun regel, geschreven door de heilige Benedictus in de 6e eeuw, en die de monniken aanmoedigt om “het oor van hun hart te spitsen”.
Dit verhaal werd in Frankrijk bekroond met de “prix littéraire de la liberté intérieure” ofwel de literatuurprijs voor innerlijke vrijheid 2023. Deze prijs beloont elk jaar een boek dat de vrijheid laat proeven en uitnodigt om buiten de gebaande paden te treden.
Florence Besson is een jonge journaliste die de moeilijke ervaring heeft gehad van de dood die haar bijna uit het leven rukt. Een leven dat ze weer moest verwelkomen en waar ze opnieuw voor moest kiezen. In een bezinningscentrum van de Jezuïeten in Bretagne volgt ze voor een week een stilteretraite – een primeur voor haar.
Florence is katholiek, maar je zou kunnen zeggen: een katholiek op haar eigen manier, niet dogmatisch, wel gehecht aan Jezus. Ze leert tijdens deze dagen de Bijbel ontdekken op een heel andere manier. Ze wordt uitgenodigd om zich zo in de verhalen in te leven dat de Bijbeltekst een plaats van ontmoeting wordt.
Ze schrijft: “Ik zou deze week in me willen houden. Om het licht ervan met me mee te nemen, alles wat erin zit. En dan anderen over dit geluk te vertellen.”
Een aangrijpend relaas. Je hoeft niets te weten van de ignatiaanse spiritualiteit om de nieuwe horizon te waarderen die de auteur langs deze weg heeft ontdekt. Namelijk het opwindende gevoel deel uit te maken van de wereld door zichzelf te worden.
Beeld: boekenomslagen / foto stilteplaats Oude Abdij Drongen: Christopher Ng
Leo De Weerdt SJ is een Vlaamse jezuïet. Hij is werkzaam als gevangenisaalmoezenier.