Middeleeuwse monniken kenden de ‘middagduivel’ al. Op internet vond die oude verleider van de rusteloze verveling zichzelf opnieuw uit. Maar hij is te weerstaan.

Heb jij dat ook weleens: dat je gedachteloos van de ene naar de andere website klikt, waarbij je niet zozeer ‘surft’ op het internet maar vooral richtingloos ronddobbert? Ik betrap mezelf er soms op: dat ik van de ene foto naar de andere klik, van het ene YouTube-filmpje naar het andere, zonder dat ik er echt aandacht aan besteed. De geestelijke achtergrond van deze verleiding biedt ons wellicht zicht op een uitweg.

Als de middagduivel toeslaat, zelfs op het web, torpedeert hij je fut om te werken of bidden

Middagduivel

Deze vreemde mengeling van verveling en rusteloosheid heeft veel weg van wat christelijke auteurs van oudsher acedia noemen. Het begint als een behoefte aan afleiding, maar kan snel leiden tot een neerwaartse spiraal naar lusteloosheid en zelfs een soort wanhoop. Niet voor niets noemden monniken dit verschijnsel de ‘middagduivel’, en sommige vroege schrijvers rekenen acedia zelfs tot de zeven hoofdzonden (en dat was lang voordat Facebook bestond). Als deze duivel toeslaat, zelfs op het web, torpedeert hij je fut om te werken of bidden. Het kan zelf gebeuren dat je je terugtrekt uit de gemeenschappen die jou ondersteunen, zelfs op momenten dat we juist sterk verlangen naar betekenisvol contact met anderen.

De beste manier om acedia te overwinnen, is door er ‘tegenin te handelen’ wanneer wij ons er bewust van worden.

Dus wat kunnen we er aan doen? Al zolang als christenen acedia ervaren, hebben ze manieren bedacht om het tegen te gaan. En in tegenstelling tot, zeg, het tegengaan van de hik, bestaat er zelfs een zekere overeenstemming over hoe het aan te pakken. Om met de heilige Ignatius van Loyola te spreken: de beste manier om acedia te overwinnen, is door er ‘tegenin te handelen’ wanneer wij ons er bewust van worden. Ignatius suggereert bijvoorbeeld, dat wanneer we tijdens het bidden de verleiding voelen om er eerder mee op te houden, we er juist enkele minuten langer dan normaal mee door moeten gaan. Of: wanneer we de verleiding voelen om ons af te sluiten van onze omgeving en van het ene browsertabblad naar het andere te klikken, kan het juist betekenen dat we contact moeten zoeken met andere mensen.

‘Te druk’

Praktisch betekent dit dat ik al die ‘afleidings’-internetpagina’s vaak in één keer afsluit. In eerste instantie kan dat een domper zijn. Maar uiteindelijk zal het als een bevrijding voelen om de zoektocht naar de volgende internetsensatie op te geven. En het geeft ons ook tijd en ruimte voor die dingen (of relaties, of…) waar we het chronisch ‘te druk’ voor hebben.

Oorspronkelijk verschenen op The Jesuit Post. Vertaling & bewerking: Anton de Wit.