November kan een wrede maand zijn als de herinnering aan dierbare overledenen pijn doet. Toch ontdekt Jan Stuyt ook vreugde en dankbaarheid – in muziek.

De laatste weken heb ik bij vijf verschillende gelegenheden de liturgie mogen samen stellen. Het was telkens in een andere kerk en ik merkte dat ik iedere keer hetzelfde openingslied koos: De vreugde voert ons naar dit huis, een lied van Dominee Sytze de Vries op mooie muziek van Willem Vogel. Het tweede couplet luidt:

Dit huis van hout en steen
dat lang de stormen heeft doorstaan:
waar nog de wolk gebeden hangt
van die zijn voorgegaan.

Weemoed

Het lied verenigt op een goede manier de elementen vreugde en herinneren. Als je die twee optelt krijg je dankbaarheid. In de afgelopen novembermaand is me dat een paar keer overkomen. Bij de vieringen rond Allerzielen word je geconfronteerd met de lege plaatsen in de kring of aan tafel: ze zijn er niet meer.

En toch, als het goed is komt er naast herinneren en treuren ook dankbaarheid aan te pas. Met generatiegenoten pratend, studievrienden of oude collega’s, zeggen we tegen elkaar: “Moet jij ook naar zoveel begrafenissen de laatste tijd?” Maar die gedachtenisvieringen brengen ook dankbaarheid. Voor vriendschap, voor herinneringen, en weemoed natuurlijk omdat we niet meer zo jong zijn. God zij geloofd voor oude kerkgebouwen, denk ik dan, een plek die een stootje hebben kan, waar vreugde mag, waar verdriet mag, waar nog de wolk gebeden hangt op dagen dat wij zelf niet kunnen bidden.

Barokmuziek

Eveneens in deze novembermaand was ik in Limburg bij een concert van de muziekschool van Moxos, Bolivia: wat een vitaliteit, wat een enthousiasme. Zestien jongens en meisjes tussen de 13 en 18 jaar spelen 18e-eeuwse muziek uit de jezuïetenreducties in Latijns Amerika. Die barokmuziek is geschreven door collega’s en tijdgenoten van Vivaldi en Corelli.

Toen de jezuïeten er in 1767 werden verjaagd en de indianen als slaven werden weggevoerd, bewaarden de achterblijvers de instrumenten van hout, de partituren op papier en de liederen in hun hoofd en in hun hart. Ze werden doorgegeven en herontdekt in de jaren 90 van de vorige eeuw. Nu gaan jonge indianen uit het Amazonegebied ermee op tournee door Europa en trekken volle zalen. Zo was het onlangs in Oostham (bij Hasselt, België) en daarna in Brussel, Nijmegen en Amsterdam: een oude kerk vol muziek en enthousiaste toehoorders. Ze speelden deze sonata chiquitana, een orkeststuk van de chiquito-indianen en dit prachtige Gloria:

Gemengde gevoelens

Ik heb altijd moeite mijn hoofd bij de muziek te houden: er komen zoveel herinneringen boven. Met wie had ik hier willen zitten, wie gun ik dit ook, wie houdt er nog meer van dit soort muziek: Au! November kan een wrede maand zijn als het gemis pijn doet. En toch:

De vreugde voert ons naar dit huis:
God roept zijn naam over ons uit
en wekt in ons het lied.

Liever een novemberavond met muziek en gemengde gevoelens, dan een avond zonder muziek en helemaal geen gevoelens.

Afbeelding boven dit artikel: Uitvoering van het Coro y Orquesta de San Ignacio de Moxos. Bron: Facebook.