Het wonder van Taizé: duizenden stille jongeren in een kerk. Deze docent gaat er ieder jaar met een groep leerlingen naartoe en verklaart wat er precies gebeurt.

Ieder jaar gaan mijn collega en ik in de eerste week van de zomervakantie met een groepje bovenbouwleerlingen naar Taizé. De uitnodiging gaat al in januari uit. Wat vertellen we ze over die bijzondere plek in Bourgondië, waar ieder jaar duizenden jongeren elkaar ontmoeten? Dat het een onvergetelijke ervaring is? Dat de ontmoetingen met mensen van allerlei nationaliteiten de moeite waard zijn? Dat je er stil kunt zijn? Het is steeds weer moeilijk de juiste woorden te vinden.

Zoiets zweverigs zeker?

Gelukkig zijn er de Taizé-gangers van vorig jaar. Zij maken graag een rondje door de klassen en hebben geen moeite met het uiten van hun enthousiasme. Hun lichaamstaal is duidelijk en hun woorden eenduidig: je moet er écht naar toe – en eenmaal daar begrijp je wel waarom. Reacties krijgen ze nauwelijks. Niemand denkt erover zijn nek uit te steken en te reageren op zoiets zweverigs. Daar wil je niet bij horen.

Je moet er écht naar toe – en eenmaal daar begrijp je wel waarom

Daarna de voorlichtingsbijeenkomst. De leerlingen druppelen langzaam binnen. Het lokaal is nooit te klein. We houden een praatje, vertellen hoe een dag in Taizé eruitziet, dat het gaat om ontmoeten, vieren, gebed en stilte. En dan is de pauze weer voorbij. De eerste stap is gezet. En elk jaar denken we: zou het lukken dit jaar? Waarom willen we dit, waarom al die moeite voor een kleine groep leerlingen? De belangrijkste vraag van collega’s is vaak: ‘Hoeveel gaan er mee?’

Maar diep in ons hart weten we het heel goed: we hoeven maar te denken aan de leerlingen van de afgelopen jaren, aan hun verhalen, hun emoties. En de vele oud-leerlingen die we altijd weer in Taizé ontmoeten.

Gretig naar meer stilte

In Taizé roepen de klokken drie keer op een dag op tot gebed in de kerk waar bijna iedereen op de grond zit. Wij, begeleiders zoeken de enkele bankjes die langs de kant staan op, niet alleen vanwege hun hoogte, maar ook om op een bescheiden plaats aan de zijkant te zitten. En na de mooie gezangen, die vaak herhaald worden en in weinig woorden een snel te begrijpen werkelijkheid uitdrukken, is het tien minuten stil. Waar je als docent in een klas met dertig soms de rust moet afdwingen, gaat dat hier vanzelf. In die grote kerk met wel drieduizend aanwezigen. Omdat ze met zoveel zijn, geeft die stilte ze geen spanning. Ze gaan er haast gretig voor zitten en ondergaan de stilte intens. In de loop van de week verdiept hun gevoel zich hierbij en krijgen die tien minuten moeiteloos hun invulling.

Taizé ontroert

Ook ’s avonds laat zijn er in halfdonkere kerk vooral jonge mensen, zittend op de vloer. De kaarsen branden nog. Ze zingen met elkaar de mooie Taizé-liederen. Heel zachtjes en met veel gevoel. Een enkeling begeleidt subtiel op gitaar of fluit. Tussendoor is het stil, echt stil. Langs de zijkant, iets hoger hebben we uitzicht op al deze jonge mensen. Het ontroert ons steeds weer. Sommigen lopen samen even weg en komen weer terug. Soms geëmotioneerd. Het kan allemaal. Ze ervaren de stilte en daarin verbinding. Die voelen wij begeleiders zelf ook; we zij niet zomaar toeschouwers.

Soms geëmotioneerd. Het kan allemaal. Ze ervaren de stilte en daarin verbinding.

De broeders van Taizé geven woorden aan die stilte en onze leerlingen onderschrijven deze woorden met overtuiging. Ze vertellen ons dat dit is wat ze hier, met of zonder God, ten diepste zoeken, in hun bestaan met zoveel dilemma’s.

Een vorm van eenvoud

De broeders schrijven:

Hoe kunnen we die innerlijke stilte bereiken? Soms zwijgen we, maar binnen in ons woedt een heftige discussie met denkbeeldige gesprekspartners of zijn we in een gevecht gewikkeld met onszelf. Rust creëren in de ziel veronderstelt een vorm van eenvoud. Stilte maken in mijzelf, dat is toegeven dat mijn zorgen niet veel kunnen uitrichten. Stilte maken, dat is aan God overlaten wat buiten mijn bereik en vermogen ligt. Een moment van stilte, hoe kort ook, is als een sabbatrust, een onderbreking die je als zaligmakend ervaart, even een moment om jouw zorgen aan de kant te schuiven.

Reflectie op Taizé door de jongeren

Op een grasveldje in Ameugny, even buiten Taizé, reflecteren ze aan het eind van de week op hun beleving van de stilte:

• De stilte is zo intiem, ook al ben je met heel veel.
• De stiltes geven me zoveel inzicht.
• Eerst keek ik naar anderen, maar toen ik mijn ogen sloot kwam ik thuis bij mezelf.
• In de stilte voel ik wat mijn hart te zeggen heeft.
• In de stilte leerde ik bidden.

Ze vinden elkaar in de gesprekken die hierop volgen, in herkenning en in een gevoel van saamhorigheid. De bereidheid om naar elkaar te luisteren is groot. En wij begeleiders voelen grote dankbaarheid voor wat we weer met onze leerlingen mogen beleven.

Stilte maken in mijzelf, dat is toegeven dat mijn zorgen niet veel kunnen uitrichten.

Ton Jansen, een collega in Utrecht, die aan de wieg stond van onze Taizéreizen, ontving in oktober de vredesprijs van PAX, nadat hij al meer dan 25 jaar Taizé-reizen voor leerlingen organiseerde. Hij legde de betekenis bij de uitreiking in Utrecht als volgt uit:

Leerlingen worden in Taizé uitgedaagd om samen stil te zijn, na te denken en te praten over wat hun leven écht belangrijk maakt, en over de toekomst die zij zelf (mede) vorm gaan geven. Taizé is ook een experiment in het opbouwen van een vreedzame samenleving. De leerlingen leren om met andere ogen naar de wereld te kijken. Ze komen enthousiaster, initiatiefrijker, spiritueler terug.