De morgen komt is de titel van de 40-dagenretraite 2020 van ignatiaansbidden.org. Judith van der Werf schreef de retraite. Een primeur, ze is de eerste protestant en de eerste vrouw die dat deed.

De morgen komt, wat had u voor ogen toen u de retraite schreef?

“In de retraite gaat het om wachten, wachten op de morgen die komt. Niet afwachtend, maar waakzaam en open uitzien naar licht, ook al is het duister voelbaar aanwezig.”

Psalm 130 geeft structuur aan de thematiek van de retraite, hoe kwam u daarop?

“Ik vind dat een heel mooie psalm. ‘Mijn ziel verlangt naar de Ene, meer dan wachters op de morgen, meer dan wachters uitzien naar de morgen.’ De morgen komt, daarop is het wachten. Maar wat betekent dat en hoe doe je dat? Psalm 130 begint met: ‘Uit de diepte roep ik tot u, HEER!’ Uit de diepte, dat is de werkelijkheid zoals die is. Natuurlijk, ook met alle ellende die er is. Maar uit de diepte, dat is ook gewoon een plaatsbepaling; je daalt af naar je eigen grond, waar je echt bent, daar begint het wachten op God.”

Wat is dat, wachten?

“Het bergt veel aspecten in zich: uithouden, waakzaamheid, alert zijn, wakker liggen, maar het is ook verlangen naar. Wachten op de morgen is een trekken van donker naar licht in de verwachting dat de morgen komt. Steeds opnieuw en iedere dag weer anders. Het is ook: er tegenaan lopen dat er donker is naast licht. In jezelf, om je heen, in de wereld. Heel concreet: uitbuiting van de aarde, verslaving in allerlei soorten, misbruik. Maar licht heeft het eerste woord, er is zoveel licht te bespeuren, als je er aandacht voor hebt, er gevoelig voor wordt.”

Is de retraite misschien wat zwaar op de hand?

“Het is niet zo dat je eerst veertig dagen duisternis hebt en dan op de Paasmorgen pas het licht ziet. In de ignatiaanse spiritualiteit gaat het om ‘God zoeken in alle dingen’. In het leven van alledag, in grote dingen, kleine dingen. Je geest openhouden voor het onverwachte. Als je God alleen in het licht wilt zien, dan zie je hem niet. Het vraagt om onderscheiden wat zich laat zien, navoelen wat opening geeft en troost brengt.”

We wachten op de morgen, maar het licht van de Paasmorgen komt eigenlijk totaal onverwachts. Wat zegt dat? 

“Dat het niet zo vanzelfsprekend is om open te staan voor het onverwachte. In alle opstandingsverhalen zie je totale verbijstering. Ze zijn naar huis gegaan, het is afgelopen. En dan: ontzetting en schrik bij de vrouwen, de leerlingen. Het lege graf is een wending, je staat verbluft te kijken. Het opstandingsverhaal voedt de moed en de durf te blijven hopen, om vanuit een nieuw en veranderd perspectief te leven, het perspectief van opstanding.”

U geeft de retraitant inspirerende citaten. In een daarvan is Christus een glasscherf in je darmen. Wat wil dat zeggen?

“Dat de Bijbel niet zoetsappig is en dat Jezus een veel scherper persoon is dan je misschien zou willen. Iemand die ontregelt, die onverwachte dingen zegt. Dat kun je vertalen naar deze retraite. Over opstaan en waken zegt Jezus: ‘Waak dan, want je kent het uur niet’. Of nog harder: ‘De deur is gesloten, ik ken je niet’. Daarom ook de oproep: Wees alert, dut niet in, wees niet blind voor wat gebeurt.”

U bent de eerste protestant die de digitale retraite schreef, hoe bent u bij de Ignatiaanse traditie terechtgekomen?

“Dat was in de jaren negentig toen ik als omroeppastor werkte bij het IKON pastoraat. Ik merkte door het werk dat ik deed – luisteren naar mensen en hun levensverhaal – ik als het ware werd uitgedaagd te kijken naar mijn eigen bronnen, waardoor ik gevoed werd, wat mij droeg. Het was toen niet erg gebruikelijk om over je persoonlijke geloof te praten, de focus lag bij de IKON meer op de politieke en maatschappelijke actualiteit. Toen ben ik op zoek gegaan en in contact gekomen met het Ignatiushuis in Amsterdam. Daar werden heel andere vragen gesteld. Niet: wat staat er in de Bijbel, maar hoe raakt het jou? Komt er iets in beweging of niet, troost het je of maakt het je onrustig of anderszins?”

“Vervolgens heb ik de negen-maanden retraite gedaan. Dat is een wending geweest in mijn leven. Geloven kreeg voor mij meer grond, kleur en verdieping en geestelijke begeleiding is onderdeel van mijn werk geworden. Toen ik gevraagd werd om deze retraite te schrijven, kwam er gelijk het lied op uit de Paasnacht: ‘Wachter, hoever is de nacht, hoever? De morgen komt, zegt de wachter, maar nog is het nacht’. Dat lied en het verlangen dat daaruit spreekt, kleurt de hele 40-dagentijd.”

[Wil je verhalen als deze niet missen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief]

Aanmelden voor de 40-dagenretraite