Geef ons een toekomst, laat ons toe tot de rechtstaat. Deze eenvoudig heldere boodschap klonk eerder dit jaar, toen mensen zonder papieren zich in een brief richtten tot ‘hun buren’. Hoe reageren wij daarop?

“God die lichaam wordt betekent in de eerste plaats concrete daden van gerechtigheid.” Die zin uit het interview met Marc Desmet SJ bij de Adventsretraite zou goed nieuws moeten zijn voor de sans-papiers (migranten zonder papieren). Goed nieuws voor de 150.000 die in ons land ondergedoken rondzwerven en trachten te overleven. Of toch niet voor hen?

Wij zijn ook Belgen

Op 8 november werden de vertegenwoordigers van de Coördinatie van mensen zonder papieren in België uitgenodigd voor een hoorzitting in het Federale Parlement. Ze mochten hun ‘verzoekschrift met betrekking tot een burgerwet over de regularisatie’ toelichten. Aanleiding was de campagne #WeareBelgiumtoo, waarmee bijna 50.000 handtekeningen werden verzameld, met de steun van een honderdtal sociale bewegingen zoals Jesuit Refugee Service Belgium.

Je kent ons als de moeder van de klasgenoot van je kind

Deze hoorzitting was een uitzonderlijke symbolische erkenning. De sans-papiers, die per definitie niet door ons land erkend worden, kregen de gelegenheid hun lot toe te lichten. Ook konden zij een aantal constructieve voorstellen rechtstreeks richten tot de mensen die wetten maken en die dus echt iets kunnen veranderen.

De petitiebrief van de sans-papiers

Misschien begint ‘de’ gerechtigheid met het openhartig luisteren naar hun oproep. Dit was hun boodschap:

Beste buren,

Wij nemen vandaag de vrijheid om jullie rechtstreeks aan te spreken. Onze wegen kruisen elkaar regelmatig. Je kent ons als de moeder van de klasgenoot van je kind, als de kruidenier op de hoek van de straat, als de persoon die je kantoren schoonmaakt of je verwarmingsketel controleert. Net als jullie werken we, betalen we huur, sorteren we ons afval … Kortom, we zijn gewone burgers. Eén ding is anders: in de ogen van de staat bestaan wij niet.

In België zijn we met zo’n 150.000 mensen die leven zonder papieren. Soms wonen we hier al vijf, tien of zelfs twintig jaar. Ook al werken we, we hebben geen recht op sociale bescherming. Onze gezondheidszorg wordt niet terugbetaald, we hebben geen vangnet als we onze baan verliezen. Voor werk en een dak boven ons hoofd zijn we overgeleverd aan de willekeur van corrupte bazen en huisjesmelkers.

Jullie, burgers mét papieren, hebben immers een fundamenteel recht dat alles kan veranderen

Al vele jaren roepen wij de Belgische politieke besluitvormers met alle mogelijke middelen (demonstraties, petities, bezettingen….) op om een duurzame en redelijke oplossing te vinden voor onze situatie. Onze vragen blijven onbeantwoord. Onze stem wordt niet gehoord.

Interesseert ons lot jullie niet?

Daarom spreken wij vandaag tot jullie. Jullie, burgers mét papieren, hebben immers een fundamenteel recht dat alles kan veranderen: het recht om te stemmen. Gekozen functionarissen zijn er kennelijk van overtuigd dat ons lot jullie niet interesseert. Ze menen te weten dat jullie gekant zijn tegen de regularisatie van onze situatie. En toch zijn wij ervan overtuigd dat een aanzienlijk aantal Belgen ons steunt.

Om onze beleidsmakers dit te laten zien, vragen wij jullie vandaag om jezelf te laten zien. Help ons om de beleidsmakers te tonen dat wij in de ogen van de Belgen ook tot België behoren. Laat de migranten zonder papieren toe in de rechtsstaat. Je hebt de kracht om een positief verschil te maken in onze situatie door de petitie te ondertekenen.”

Hoe werd deze petitiebrief ontvangen?

De traditionele Vlaamse partijen bleven zich halsstarrig vastklampen aan twee afgezaagde argumenten, waarmee ze de deur voor dialoog sloten. Terwijl de sans-papier een handreiking deden door af te zien van hun historische eis van een algemene regularisatie. In plaats daarvan pleiten ze voor de verbetering van het huidige individuele regularisatiemechanisme. 

De overgrote meerderheid van de migranten wordt in de handen van mensenhandelaars gedreven.

Het eerste argument was dat versoepeling van de huidige regeling een nieuwe stroom van ongewenste migranten zou uitlokken – ook al is het bestaan van een aanzuigeffect nooit wetenschappelijk aangetoond.

Een tweede argument was dat onwettig verblijf nooit kan worden beloond. Wie ons grondgebied illegaal is binnengetreden heeft de wet overtreden en komt niet in aanmerking voor enige gunst. 

In handen van mensenhandelaars gedreven

Die redenering klinkt bijzonder hypocriet. De overgrote meerderheid van de migranten wordt in de handen van mensenhandelaars gedreven. Het ontbreekt namelijk aan legale en veilige migratietrajecten. Wie zijn leven wil redden of verbeteren moet eerst een derde land binnentreden om daar te proberen zijn of haar situatie te regulariseren. 

Bovendien is de Belgische Staat medeverantwoordelijk voor het illegale verblijf, doordat ze verschillende maatregelen invoerde of aanscherpte. Zo kost de administratieve vergoeding voor het indienen van een regularisatieaanvraag 350 euro per aanvrager. Ook weigert de Staat de regularisatiecriteria openbaar te maken, zijn er geen hoorzittingen voorzien voor een tegensprekelijk debat en is de besluitvorming uitzichtloos. Wel is er de mogelijkheid een regularisatieaanvraag te doen op basis van de gezondheidstoestand, maar die is zo streng dat men bijna stervende moet zijn. Kortom: de staat produceert meer illegaal verblijf. 

Wat doen wij voor de sans-papiers?

De houding van een meerderheid van onze parlementariërs is dogmatisch. Zij willen niet horen dat de bijdrage van de sans-papiers na regularisatie goed is voor de economie, de openbare financiën, de sociale zekerheid en voor de kwaliteit van samenleven. 

Zelfs onzichtbaar maken ze deel uit van onze samenleving

En wij, die de publieke opinie uitmaken, wij burgers met stemrecht, zijn de enigen die daar iets aan kunnen veranderen. Zou dit geen echte daad van gerechtigheid kunnen zijn?

De Belgische bisschoppen hebben op Pinksterdag een warm pleidooi gehouden voor de regularisatie van de sans-papiers. Laat ons met hen afsluiten:

“Vergeet de mensen zonder papieren niet. Zelfs onzichtbaar maken ze deel uit van onze samenleving en verdienen ze een rechtvaardiger lot dan de ‘vergeetput’ waarin ze worden achtergelaten”.

Zie ook deze verklaring van bisschoppen Lode Van Hecke en Jean-Pierre Delville.

Op de woensdagen in de adventstijd brengen we verhalen van vluchtelingen – over hun duisternis, hun licht, hun verlangen en hun hoop.