Wat is kunstmatige intelligentie (AI), wat zijn de voordelen en risico’s en kan het van pas komen in je geloofsleven? Ignis verkent het thema in een serie van drie artikelen. In deel één onderzoeker en docent Tomas Folens.

Artificiële Intelligentie (AI) is een technologie die machines in staat stelt om taken uit te voeren die normaal door mensen worden gedaan. Waar traditionele software werkt op basis van vaste instructies, leert AI door patronen te herkennen.

Eén van de grootste ethische uitdagingen is eerlijkheid en discriminatie

AI is alomtegenwoordig in ons dagelijks leven, of je nu een route opzoekt via Google Maps, een serie kijkt op Netflix of met een smartphone een foto maakt. Het helpt artsen bij het herkennen van tumoren op scans en vertaalt teksten automatisch. Veel AI wordt getraind via machine learning, een techniek waarbij systemen beter worden naarmate ze meer data verwerken. Een gespecialiseerde vorm hiervan is deep learning, waarbij neurale netwerken worden gebruikt die de werking van het menselijk brein nabootsen. Dit maakt AI bijzonder goed in taken zoals het vertalen van teksten, het herkennen van objecten in foto’s en zelfs het genereren van kunstmatige stemmen of afbeeldingen.

De ethische risico’s van AI

Eén van de grootste ethische uitdagingen is eerlijkheid en discriminatie. AI leert van bestaande gegevens, maar als die data bevooroordeeld zijn, kan AI dezelfde fouten herhalen. Sommige AI-systemen herkennen bijvoorbeeld witte gezichten beter dan gezichten van mensen met een donkere huidskleur. Dit kan leiden tot ernstige fouten, zoals onterechte arrestaties of discriminatie op luchthavens.

Daarnaast is er de impact op privacy. AI-systemen verzamelen enorme hoeveelheden gegevens. Denk aan hoe sociale media weten welke advertenties jij interessant vindt, of hoe AI-assistenten zoals Alexa en Google Home meeluisteren om je stemcommando’s te verwerken. Dit roept vragen op over hoeveel controle we hebben over onze eigen gegevens.

Dit betekent dat sommige beroepen verdwijnen, terwijl er nieuwe banen ontstaan in de technologie- en datasector.

Een ander zorgwekkend ethisch vraagstuk is de toepassing van AI in oorlogsvoering. Lethal Autonomous Weapon Systems (LAWS) zijn militaire wapens die zonder menselijke tussenkomst doelen kunnen identificeren en aanvallen.

Ook op de arbeidsmarkt heeft AI grote gevolgen. Gaan er door AI banen verloren? In veel sectoren worden repetitieve taken geautomatiseerd, zoals in fabrieken of bij klantenservice. Dit betekent dat sommige beroepen verdwijnen, terwijl er nieuwe banen ontstaan in de technologie- en datasector.

Hoe zorgen we voor verantwoorde AI?

Om AI op een veilige en eerlijke manier te gebruiken, zijn duidelijke richtlijnen en regels nodig. Grote bedrijven zoals Google en Microsoft hebben eigen ethische richtlijnen opgesteld, maar dit leidt soms tot ethics washing – waarbij ethiek vooral wordt gebruikt als marketingstrategie.

Een ethische benadering van AI houdt in dat we niet alleen kijken naar wat technisch mogelijk is, maar ook naar wat wenselijk en rechtvaardig is.

Overheden spelen daarom een steeds grotere rol in AI-regulering. In 2023 keurde de Europese Unie de AI Act goed, een wet die AI veiliger en transparanter moet maken. Bedrijven die AI gebruiken, moeten kunnen uitleggen hoe hun systemen beslissingen nemen en mogen geen discriminatoire algoritmes ontwikkelen.

Naast regelgeving moeten we nadenken over mensgerichte AI. Dit betekent dat AI-technologie ontwikkeld wordt met respect voor mensenrechten, privacy en sociale rechtvaardigheid. Een ethische benadering van AI houdt in dat we niet alleen kijken naar wat technisch mogelijk is, maar ook naar wat wenselijk en rechtvaardig is.

De toekomst van AI en ethiek

AI zal zich blijven ontwikkelen en steeds dieper doordringen in ons dagelijks leven. Dit betekent dat ethische vragen alleen maar belangrijker worden. Hoe zorgen we ervoor dat AI bijdraagt aan een betere samenleving zonder de menselijke waarden uit het oog te verliezen?

Door een evenwicht te vinden tussen innovatie en ethiek, kunnen we AI inzetten als een kracht voor vooruitgang, zonder de risico’s te negeren. De vraag is dus niet alleen wat AI kan, maar vooral wat AI zou moeten doen.