Hoe vergroten we de kans dat militairen gezond terugkeren na een missie? Wat is de rol van het geweten? En welke rol spelen geestelijk verzorgers bij de morele vorming en begeleiding van militairen? Deze vragen staan centraal in de recente publicatie Naar eer en geweten. Geestelijke Verzorging en de morele vorming in de krijgsmacht. Een bespreking.

Wie binnen de krijgsmacht werkt, begeeft zich op het snijvlak van leven en dood, goed en slecht, ik en de ander. Het is belangrijk dat militairen in hun morele vorming zo goed mogelijk worden voorbereid op de dilemma’s die ze in de praktijk kunnen tegenkomen. Daarnaast moeten zij kunnen rekenen op onvoorwaardelijke zorg en begeleiding wanneer (oorlogs-)ervaringen hen in het dagelijks leven blijven bezighouden.

Complexe ervaringen

De bundel Naar eer en geweten geeft voor mensen die geïnteresseerd zijn in ethiek en morele dilemma’s stof tot nadenken en helpt om complexe vragen te ordenen. Het boek doet de lezer beseffen dat er geen kant-en-klare antwoorden zijn op de morele vragen en complexe ervaringen in en buiten oorlogstijd. Maar de schrijvers geven de lezer wel inzicht in hoe geestelijk verzorging in de praktijk helpt bij het geven van een plek aan deze ervaringen. Hierbij gesterkt door het geloof dat de mens waardig is en in staat tot het goede. Aansluitend bij de huidige multireligieuze samenleving komen denkers met verschillende levensbeschouwelijke achtergronden aan het woord.

De schrijvers laten goed zien dat een militair niet meer alleen strijder is. Hij is ook humanitair hulpverlener, diplomaat en politieagent. Het is daarom belangrijk dat onervaren militairen leren nadenken over situaties waarin goed en kwaad moeilijk te onderscheiden zijn. Daarnaast moeten militairen die ervaring hebben opgedaan in het werken op dit snijvlak, deze ervaring kunnen delen, duiden en verwerken. Het boek gaat over de betekenis die geestelijk verzorgers hierbij kunnen hebben op het gebied van vorming en begeleiding.

Geweten

De schrijvers bieden een interessante kijk op de rol van het geweten. Het geweten wordt beschreven als bron, als proces en als oordeel. Als bron om het goede te doen en het kwade te laten; intuïtief hebben we kennis over het goede. Het geweten als proces, zoektocht gaat over de persoonlijke, morele verantwoordelijkheid als militair. We laten ons hierbij informeren door bronnen, ervaringen en opvattingen van buitenaf. Uiteindelijk mondt dit proces uit in een innerlijk oordeel van waaruit men tot handelen komt.

Iedereen kent ervaringen ‘waarbij het geweten spreekt’. Het boek helpt je de weg hiernaar toe onder de loep te nemen en bij jezelf te verkennen hoe de besluitvorming loopt, naar eer en geweten.

René de Boer, Jan Peter van Bruggen en Ger Wildering (red.), Naar eer en geweten. Geestelijke Verzorging en de morele vorming in de krijgsmacht, uitgeverij Damon, € 24,90. Meer informatie: website uitgeverij Damon.