Wist je dat het vermogen van de menselijke hersenen aan het einde van de eeuw met twintig procent zal afnemen? Gevolg van klimaatverandering. Gaël Giraud lepelt enkele (wetenschappelijk onderbouwde) onheilsberichten op. Maar hij heeft ook een oplossing.

Gaël Giraud is een bolleboos in de wiskundige economie. Hij heeft toegang tot de beste wetenschappelijke gegevens en geniet een hoge status in de Franse intellectuele wereld. Dan mag je met jobstijdingen komen die in de mond van anderen buitenissig zouden klinken. Nog even dit: hij is jezuïet. 

Er zullen twee miljard klimaatvluchtelingen zijn

Tegen het einde van deze eeuw zal de gemiddelde temperatuur van de aarde toegenomen zijn met ten minste 4 graden en zal de lucht 2,5 keer meer CO2 bevatten dan thans. Daardoor zal het vermogen van de menselijke hersenen afnemen met twintig procent. Er zullen twee miljard klimaatvluchtelingen zijn en vijf miljard mensen die te lijden hebben van malaria. Jobstijdingen, inderdaad, maar wetenschappelijk onderbouwd.

Individuele ascese is niet voldoende

Is er ook goed nieuws? Er zijn nogal wat individuen van goede wil die bereid zijn om hun levenswijze aan te passen. Geen rood vlees meer en nog maar weinig wit vlees. Minder reizen met het vliegtuig. Wagens met een verbrandingsmotor inruilen voor wagens met een elektrische motor. Maar die en andere initiatieven zullen niet toereikend zijn, ook als vele individuen daarvoor de nodige ascese zouden opbrengen, wat niet erg waarschijnlijk is. 

Nee, doeltreffende ingrepen moeten van het overheidsbeleid komen. Hier komt Giraud met een aantal drastische maar volgens hem noodzakelijke voorstellen. De overheid, om te beginnen die van de EU en van haar lidstaten, zal massaal moeten investeren in groene infrastructuur: gebouwen, vervoer, enzovoort. 

Een begroting voor investeringen

Dat dreigt de begroting van de overheid uit evenwicht te brengen. En dat terwijl volgens het Verdrag van Maastricht het deficit op de begroting van de lidstaten niet boven de drie procent mag uitstijgen. Een wijze regel omdat landen met herhaalde deficits en een grote schuldenlast weldra geen leningen meer kunnen aangaan. Wie wil nog geld lenen aan een land dat zijn schulden niet zal kunnen terugbetalen? Kijk maar eens naar wat er met Griekenland is gebeurd.

Europa heeft genoten van de consumptie van goedkope Chinese producten

Giraud stelt daarom voor een onderscheid te maken tussen een begroting voor lopende zaken en een begroting voor investeringen. Die laatste mag fors deficitair zijn: zij dient om (ecologische) projecten te financieren die pas op lange termijn zullen renderen. In Frankrijk zou daaraan 60 à 80 miljard euro per jaar kunnen en moeten besteed worden. Dat lijkt veel op het eerste gezicht. Maar dat is niet zo veel in verhouding tot een jaarlijks Bruto Binnenlands Product van 2200 miljard.

Behoefte aan een groene industrialisering

Dat is geld om te investeren in een nieuwe groene industrialisering. De laatste jaren heeft Europa de industriële productie als het ware uitbesteed aan China. Het heeft genoten van de consumptie van goedkope Chinese producten en van het rendement van de aandelen die China aankocht op de internationale financiële markt. Maar toen kwam de grote beurscrisis van 2007 tot 2009. Europese en Amerikaanse aandelen bleken een riskante belegging. China besloot dientengevolge minder te produceren voor de uitvoer en meer voor de binnenlandse markt. Wie zal voortaan de industriële productie voor onze wereld op zich nemen? Het Afrikaanse continent met zijn enorme demografische groei? Dat is niet waarschijnlijk, onder andere vanwege de opwarming van de aarde die in grote delen van Afrika hard zal toeslaan.

De tijd van de verlichte despoten is voorbij

Nee, Europa heeft behoefte aan een nieuwe industrialisering, met name aan een groene industrialisering. De opzet daarvan kan niet overgelaten worden aan privé-ondernemingen met hun winstbejag op korte termijn. Nee, er is een behoefte aan samenwerking die gezamenlijke belangen op lange termijn behartigt. Alle gebouwen, de publieke maar ook de particuliere, de nieuwe maar ook de bestaande, moeten klimaatneutraal gemaakt worden. Het vervoer moet veel meer steunen op het trein- en veel minder op het autoverkeer. De landbouw moet een nieuwe, ecologisch verantwoorde richting inslaan…

Aan tafel bij president Macron

Giraud werd ooit door de Franse president ontvangen. Een intelligente man die luisterde en die begreep, zo vertelde hij. Even dacht hij de president in beweging gezet te hebben, maar dat bleek een vluchtige droom. Zo’n politieke leider doet niets totdat de publieke opinie meer bereid is tot grote offers. De tijd van de verlichte despoten is voorbij. Zeker is dat een krachtig politieke beleid moet steunen op een ommekeer in ons waardebesef. Dat komt er niet vanzelf. Slotsom? Hierbij kan en moet onze geloofsgemeenschap een vooraanstaand rol spelen.