De synodale weg gaan is moeilijk. Moeilijker bijvoorbeeld dan het doorbreken van het theologische taboe op verandering, volgens Jos Moons. Waar zit die moeilijkheid hem in?

Onder vernieuwingsgezinde katholieken heerst al enige tijd opwinding over het vooruitzicht van een synode over ‘synodaliteit’, ook al staat ze pas voor 2023 gepland. Het woord synode betekent: samen op weg. De paus wil nadenken over zo’n kerk die op pelgrimstocht is, samen zoekend naar waarheid en wijsheid. 

Door het zoeken is er ruimte voor verandering

De Duitse kerk kon nauwelijks wachten en is al begonnen met een Synodale weg. Inmiddels is het Vaticaan hen gevolgd. De Vaticaanse synode werd namelijk uitgesteld opdat er eerst – al dit jaar – een synodaal proces zou beginnen in alle bisdommen en kerkprovincies. 

Synodaliteit, een hele kluif

Vernieuwingsgezinde katholieken houden van synodaliteit. Door het zoeken is er ruimte voor verandering, en ‘samen’ betekent: ruimte voor inspraak en dialoog. Geen van die twee spreekt vanzelf in de kerk. Vaak ligt de nadruk niet op vernieuwing maar op het behoud van de traditie. En vaak draait het vooral om de leiders – de bisschoppen, de paus – en hebben de andere gelovigen de taak om te luisteren, te volgen, te gehoorzamen. 

Traditionele katholieken vinden synodaliteit een moeilijke zaak, maar ook voor vernieuwingsgezinde katholieken is het een hele kluif. De bedoeling is immers om samen te luisteren naar de Geest. Dat vraagt veel. Bijvoorbeeld dat je, ook als je gefrustreerd bent, zo geweldloos mogelijk brengt wat je te zeggen hebt. Herstel: wat je gelooft dat God te zeggen heeft. Inspraak en consultatie zijn geen schietkraam. Het is: het woord van de Geest spreken, tot opbouw van de kerk. Dat kan een profetisch en kritisch woord zijn – maar alles met mate. Synodaliteit vraagt bovendien vooral veel genereus luisteren, ook naar de tegenstem. Want wie weet spreekt God ook daarin.

Geestelijke begeleiders

Tot mijn geluk las ik dat de Duitse kerk twee geestelijke begeleiders aangesteld heeft, een man en een vrouw. Die moeten het proces bewaken. Of minder angstig: het vuur laten branden, de goede geest behoeden, het licht laten schijnen. De synodale weg is immers een moeilijke weg, met voetangels en klemmen, waarbij je wel wat geestelijke begeleiding kunt gebruiken. 

Het gaat erom te luisteren naar stem van de Geest

De aanwezigheid van geestelijk begeleiders geeft aan wat de grootste moeilijkheid is van de synodale weg, moeilijker dan het doorbreken van het theologische taboe op verandering en het nuanceren van het bisschoppelijke monopolie. De synodale weg is moeilijk omdat het een spirituele zuiverheid en eenvoud vraagt: het gaat erom te luisteren naar stem van de Geest. Om het aanvoelen van wat zacht, wijs, moedig, eenvoudig, waar is, en om al het andere te laten varen. Omdat het de moeite niet is. Omdat het niet van de Geest is.

Afbeelding: © Mazur/catholicnews.org.uk.