webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
Het ‘nieuwe’ is fascinerend en oefent grote aantrekkingskracht uit. Maar het mat ook ons concentratievermogen af. Elisabetta wordt er onrustig van.
Of het nu om het Songfestival of de Europese Parlementsverkiezingen gaat, het vergt voor een Europeaan als ik*, levend te midden van twee culturen, een extra inspanning om ergens voor of tegen te zijn. Kies ik voor singer-songwriter Duncan de Moor, die voor zijn liefdeslied de Nederlandse taal en identiteit voor de Angelsaksische inruilde, of toch voor de schattige Alessandro Mahmood, die in het Italiaans zingt over de spanningen tussen champagne en Ramadan?
Wat in de uitslag opvalt, is de snelle verschuiving in de politieke arena
Het vergt nog meer inspanning wanneer de uitkomst van een verkiezing meer is dan het simpelweg tellen van stemmen, zoals bij de recente Europese verkiezingen. De resultaten daarvan hebben een interpretatie nodig. Waarom stemden veel Italianen voor Salvini (34 procent) en Nederlanders voor Timmermans (19 procent)? Wat zegt dit stemgedrag ons, als we niet willen zwichten voor de verleiding een volk in een makkelijk herkenbaar links-of-rechts hokje te plaatsen?
Wat in de uitslag opvalt, is de snelle verschuiving in de politieke arena. Zo is in Frankrijk Macron door Le Pen ingehaald en in Italië de Movimento5Stelle door La Lega van Salvini. In beide gevallen zijn de ingehaalde partijen de winnaars van onlangs gehouden nationale verkiezingen. In Nederland was er een herleving van de Partij van de Arbeid, die het in de laatste jaren juist slecht deed.
Ook ik stemde in Nederland in de laatste twee jaar op drie verschillende partijen. Niet omdat ik twijfelde, maar waarom dan wel? Het alweer snel loslaten van een gemaakte keuze is geen schande meer. Het ‘nieuwe’ trekt en wordt nagejaagd, ook wanneer de ver-nieuwing geen ver-betering brengt.
Dat geldt overigens ook voor andere keuzes die ons dagelijks leven beïnvloeden, zoals de keuze voor een nieuwe energieleverancier. Of voor een studiecurriculum, dat studenten steeds vaker individueel en dwars door verschillende disciplines heen samenstellen. Het najagen van vernieuwing en het loslaten van vaste betrekkingen zien we ook in de toename van zzp’ers en van flexibele werkplekken.
Net niet lang genoeg om tot het einde deze column te lezen
Onze continue zoektocht naar het nieuwe lijkt te worden versterkt door een algemene afname van concentratievermogen als gevolg van smartphone-gebruik: niet langer dan acht seconden lijkt thans het gemiddelde te zijn. Net niet lang genoeg om tot het einde deze column te lezen. Dat bewijst recent wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van smartphonegebruik en verminderde concentratie.
Beide verschijnselen, de toename van smartphonegebruik en het verminderde concentratievermogen, hebben ook een ander effect tot gevolg. De wereld wordt (fysiek) kleiner wanneer je overal – snel – een kijkje kunt nemen met je smartphone. Bovendien worden fysieke grenzen zo snel bereikt dat de impuls voor het nieuwe ons gebiedt die grenzen telkens te verleggen. Letterlijk: de eerste reis naar Mars voor de mensheid is in aantocht. SpaceX ontwikkelt een raket die gegadigden naar de planeet zal vliegen. Het eerste enkeltje van 200.000 dollar is voor 2022 aangekondigd.
Ook ik val regelmatig ten prooi aan de fascinatie van het nieuwe. Dat geeft me plezier maar ook innerlijke onrust, want de grenzen zijn snel bereikt; zowel fysiek als via de smartphone. En die onrust baart mij zorgen. Want zou die er op kunnen wijzen dat het continu verlangen naar steeds iets nieuws in wezen een gevecht is tegen onze sterfelijkheid? Het is Martin Buber, de joodse theoloog, die me herinnert dat die grenzen wel degelijk ruim zijn, want zo stelt hij: “Anders dan in de onsterfelijkheid, in de eeuwigheid is niet het leven dat eindigt maar de tijd”. En dan keert de rust terug.
*Elisabetta groeide op in Italië en verhuisde in haar studententijd naar Nederland, waar ze nog altijd woont.
