Eros vierde hoogtij tijdens de huwelijksvoltrekking van prins Harry en Meghan Markle. De liefde spatte van het paar af. Matthias Kramm SJ zat te kijken en vroeg zich af hoe het ook alweer zat met eros en agape.

Het is alweer een aantal weken geleden dat prins Harry en Meghan Markle elkaar het ja-woord gaven. Een prachtige bruiloft, door duizenden mensen bekeken op hun televisieschermen. Het was net een Hollywoodfilm.

Bisschop Michael Curry sprak in zijn uitstekende preek over de liefde. Maar wat is eigenlijk de bijbelse oorsprong als we het over liefde hebben? In het Nieuwe Testament gaat het over liefdadigheid, liefde voor de vijand, liefde voor God, enzovoort. Maar van alle teksten in de Bijbel is alleen de eerste brief van Johannes zo moedig om de woorden ‘God’ en ‘liefde’ direct met elkaar te verbinden: “God is liefde”. Die eerste brief van Johannes – is dat nu Hollywoodromantiek in de Bijbel?

Drie woorden voor liefde

Als we kijken naar de taal waarin Johannes schreef, ontdekken we al snel dat er in het Oudgrieks niet één of twee woorden kent om over liefde te spreken, maar drie: eros, agape en philia. Philia is misschien wel het eenvoudigste: die spreekt over de liefde tussen twee vrienden. Eros en agape zijn iets ingewikkelder. 

De beroemde ‘vlinders in de buik’, die je voelt als je verliefd wordt, behoren ook tot het rijk van de eros.

Het goed voorbeeld van eros zien we in Hollywoodfilms. Want wanneer Hollywoodfilms over liefde gaan, verwijzen ze vaak uitsluitend naar eros. Eros is het verlangen naar een ander, naar fysieke nabijheid en gemeenschap. De beroemde ‘vlinders in de buik’, die je voelt als je verliefd wordt, behoren ook tot het rijk van de eros. Eros is een ongelooflijk sterke, dynamische kracht die plotseling alles onbelangrijk doet lijken, behalve de geliefde.

Als de eros zich terugtrekt

Maar wat is dan agape? Als je verliefd wordt, verandert het gevoel verliefd te zijn geleidelijk aan. De ‘vlinders in de buik’ worden minder en worden vervangen door een zekere vertrouwdheid met elkaar. Op dit punt wordt liefde ook een beetje werk. Wat eerst zo ongelooflijk gemakkelijk leek, moet stap voor stap worden besproken. Hoeveel tijd besteden wij samen? Wat is onze gemeenschappelijke visie voor de toekomst? Dan is agape nodig. Een liefde die de ander geen voorwaarden oplegt, die haar of hem de nodige ruimte en vrijheid laat en die bereid is offers te brengen. 

De eerste brief van Johannes is dus geen Hollywoodromantiek.

Laten we terugkeren naar de eerste brief van Johannes. Daarin gebruikt de schrijver het woord agape voor liefde, niet eros. Volgens Johannes is God liefde voor zover Hij ons liefheeft met onvoorwaardelijke liefde en niets meer wenst dan ons geluk, waarvoor Hij zelfs voor ons stierf aan het kruis. De eerste brief van Johannes is dus geen Hollywoodromantiek.

Eros is eveneens Gods schepping

Maar betekent dat nu dat we niet blij mogen zijn met Meghan en Harry en hun liefde voor elkaar? Integendeel! Eros is eveneens een schepping van God. Eros begeleidt de geliefden tijdens de eerste weken en maanden en maakt het hen gemakkelijk van elkaar te houden. Maar voor elk paar komt er een punt waarop eros in agape moet veranderen. In een liefde die onvoorwaardelijk is en die uiteindelijk van God komt. Op dat moment is het de moeite waard de eerste brief van Johannes nog eens te lezen. Of nog eens naar de preek van bisschop Michael Curry te luisteren.

[Wil je verhalen als deze niet missen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief]