webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
In een nieuwe podcastserie van Bidden Onderweg maken we indringend kennis met twee verzetsstrijders en jezuïeten: Robert Regout en Rupert Mayer. Tien beluisterenswaardige podcasts.
De Nederlandse professor internationaal recht Robert Regout en de Duitse ‘apostel’ Rupert Mayer zijn twee jezuïeten die al vroeg in aanraking komen met de vernietigende kracht van de nazi’s. Ze roepen op tot verzet en nemen plaats in de frontlinie. De prijs die ze daarvoor betalen is groot. Regout en Mayer overleven het nazi-geweld niet.
De spannende en confronterende podcastserie Jezuïeten en verzet: 75 jaar bevrijding doet ons op een indringende manier kennis maken met deze twee jezuïeten en verzetshelden.
Voor Rupert Mayer begint zijn verzet jaren voordat de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Hij woont in München, waar hij Hilters opkomst van nabij beleeft. Mayer wordt de ‘apostel van München’ genoemd, onder andere omdat hij zich na de Eerste Wereldoorlog met veel energie inzette voor de vele berooide mensen in München. Mayer verzet zich fel tegen de ideologie van de nazi’s. Hij verkondigt in preken dat die onverenigbaar is met het christendom – een boodschap die hij zelfs op een nazi-bijeenkomst verspreidt. Zwijgen wil hij niet, kan hij niet. In 1937 zetten de nazi’s hem tijdelijk gevangen. Veel helpt het niet, Mayer gaat door met preken, tot een nieuwe aanhouding in 1939 hem leidt naar concentratiekamp Sachsenhausen.
Hij pleit voor verzoening in plaats van wraak of vijandschap.
Daar gaat zijn gezondheid snel achteruit. Omdat de nazi’s geen martelaar van hem willen maken, verplaatsen ze hem naar een benedictijnenabdij. Daar verblijft Mayer tot het einde van de Tweede Wereldoorlog onder huisarrest.
Eenmaal terug in München pakt Mayer zijn oude werk weer op. Hij pleit voor verzoening in plaats van wraak of vijandschap. Maar de harde oorlogsjaren eisen hun tol en hij krijgt enkele lichte hersenbloedingen. Op Allerheiligen 1945 sterft hij plotseling, terwijl hij aan het preken is. Zijn laatste woorden zijn “de Heer”.
Het pad dat de Nederlandse professor internationaal recht Robert Regout aflegt is heel anders, hoewel het ook al begint in de jaren voor de oorlog. In die verwarrende tijden waarin massale werkloosheid, dictatuur, extremistisch gedachtengoed, intimidatie, machtsmisbruik en oorlog de toon aangeven, probeert Robert Regout in lezingen en spreekbeurten te duiden wat er gaande is. Als de Duitsers Nederland bezetten, spreekt hij over de rechten en plichten van burgers en de bezettende macht. Hij roept zijn publiek op tot verzet en bespreekt de mogelijkheden hiertoe. Universiteiten adviseert hij een rechte rug te houden tegenover de Duitse bezetter.
Hij wordt op 3 juli 1940 als een van de eerste Nederlanders door het naziregime gearresteerd
De achterdocht van de Duitsers is gewekt. Ze vinden dat deze jurist maar in de weg staat met zijn kennis van zaken. Vanwege zijn kritische houding wordt hij op 3 juli 1940 als een van de eerste Nederlanders door het naziregime gearresteerd. Na een lange gevangenistijd in Arnhem en Berlijn, volgt in juli 1941 deportatie naar concentratiekamp Dachau. Daar vermagert Robert sterk. Toch weet hij temidden van de gruwelen veel medegevangenen op te monteren met een bemoedigend woord. Dankzij hun sympathie krijgt hij dwangarbeid waarbij hij kan zitten. Hij, die nooit leerde zijn eigen kleren te herstellen, herstelt nu alle kleding in het kamp. Eén winter overleeft hij. Door uitputting en ondervoeding sterft hij op 28 december 1942.
Robert Regout had veel vrienden in het concentratiekamp. Hoe kwam dat? Kampbewoners die Dachau overleefden, vertelden dat gesprekken met hem je zo opmonterden. Maar er was nog iets, en daarover getuigt deze anekdote van een medegevangene.
“Het zal in augustus 1942 geweest zijn. Hij was op blok 30 en ik op blok 28. ’s Morgens voor het appel stond hij stilletjes achter het blok en had naar me gevraagd. Toen ik bij hem kwam zei hij: ‘Hier is wat voor je.’ Ik wist niet wat het was. Hij was weer gauw verdwenen. Het was te gevaarlijk. Ik opende het papier: een stukje spek! Door een heel bijzondere bemiddeling van het Rode Kruis had hij een pakje gekregen en wilde alle Nederlandse priesters hierin laten delen. Van welke grote betekenis deze kleine gave was, kan alleen hij begrijpen die in Dachau geweest is.”
In de podcastserie Jezuïeten en verzet: 75 jaar bevrijding vertelt jezuïet Wouter Blesgraaf over de levens van Regout en Mayer, van het prille begin van hun verzet tot hun dood. Deze podcastserie is meer dan een feitelijk relaas. Door pakkende citaten van beide verzetshelden kruipen we dicht onder hun huid. Hun ervaringen kaatsen de bal onherroepelijk terug, waardoor de podcastserie een meditatief karakter krijgt.
Regout en Mayer leefden onder extreme omstandigheden, maar ook op ons komen dagelijks tal van uitdagingen af. Wat is leven in vrijheid mij eigenlijk waard?
De tien afleveringen duren elk ongeveer tien minuten. De serie is beschikbaar in de app van Bidden Onderweg en op www.biddenonderweg.org.
