Waardoor worden de klimaatspijbelaars gedreven? Peter van Gool analyseert hun gedrag en ziet kenmerken van een spiritualiteit.

“Zij hadden een stem in het licht vernomen: ‘Laat de kinderen tot mij komen’.” Zo begint Martinus Nijhoff zijn gedicht De kinderkruistocht. Opnieuw vindt er in onze dagen een Kinderkruistocht plaats. Niet zoals bij Nijhoff van kleinere kinderen, nu zijn het scholieren van het middelbaar onderwijs. Zij demonstreren massaal voor het behoud van de aarde en tegen de laksheid en halfheid waarmee de overheid de klimaatverandering aanpakt.

Ze vechten niet voor hun eigen belangen, maar voor dat van de mensheid

Het bijkomende spijbelen is daarbij een bewuste keuze voor burgerlijke ongehoorzaamheid. Voor hen staat er meer op het spel dan het veiligstellen van hun eigen toekomst, ze weten dat het gaat om het behoud van de planeet. En dat maakt hun actie sterk: ze vechten niet voor hun eigen belangen, maar voor dat van de mensheid.

Ze verliezen vertrouwen

Deze demonstrerende scholieren zijn ontevreden over het huidige beleid waarin nog steeds te veel rekening wordt gehouden met financiële grootmachten die het probleem van de opwarming van de aarde bagatelliseren of zelfs ontkennen. In de huidige politiek missen zij de langetermijnplanning. Dat alles maakt hen boos en sceptisch. Langzaam verliezen ze hun vertrouwen in de landelijke politiek.

Deze scholieren vinden de politiek te voorzichtig en te traag: de regering is bang dat er voor de te nemen milieumaatregelen te weinig draagvlak aan de basis zal zijn. In feite heeft de actie van de scholieren al veel bijgedragen aan het bewustwordingsproces van de gewone burgers, meer dan door voorlichting uit de hoek van de politiek. Er is goodwill gekweekt voor noodzakelijke maar onplezierige maatregelen.

Wat drijft de klimaatspijbelaars?

De stem waardoor de kinderen van de middeleeuwse kruistocht in het gedicht van Nijhoff gedreven werden, was de stem van God zelf: “Dieu le veut”, riepen de volwassenen om hen heen. Maar wat drijft de scholieren van nu? Zij leven in een tijd waar God, kerk en godsdienst in het maatschappelijke gebeuren nauwelijks of geen rol spelen.

Spiritueel is vooral de innerlijke houding van de jeugd

Toch heeft hun actie kenmerken van spiritualiteit: hun dienstbaarheid aan de hele mensengemeenschap is hun voornaamste motivatie. Spiritueel is vooral de innerlijke houding van de jeugd. Hun vertrouwen is niet traditioneel, ze geloven niet in een goddelijke Voorzienigheid die wel zal zorgen dat alles goed komt. Het is hun overtuiging dat de mens zelf de verantwoordelijkheid voor zijn eigen bestaan, dat van de anderen en ook dat van de planeet in handen heeft gekregen. En die verantwoordelijkheid aanvaarden ze dan ook, voor zover dat in hun macht ligt.

Kenmerkend is hun zekerheid dat het nodig en mogelijk is de juiste besluiten te nemen. Alsook hun goede wil en hun vertrouwen dat de protestmarsen daartoe een bijdrage zullen leveren.

De kracht van de jeugd

De onwil van de politiek om door te pakken geeft de scholieren in eerste instantie een gevoel van machteloosheid. Maar tegelijkertijd blijven ze in hun kracht die zo kenmerkend is voor de jeugd: de kracht van zelfbewustzijn, van een visie, van vertrouwen, van volhouden. En niet te vergeten van optimisme en humor. Er is bij de scholieren best ook sprake van woede, maar die vertaalt zich gemakkelijk in relativerende humor, ook tijdens het demonstreren.

Hun kracht en energie is daarin van een ander niveau dan die van de overheid

Ze zijn als David tegenover Goliath. Hun eerste wapen is hun verwijt aan de overheid vanwege het ontlopen van verantwoordelijkheid en het niet nemen van maatregelen. Hun kracht en energie is daarin van een ander niveau dan die van de overheid. Die beperkt zich vooral tot praktische maatregelen. Daar staat de jeugd machteloos tegenover, al was het maar omdat ze nog geen stemrecht hebben. Noodgedwongen grijpen ze dus naar het tweede wapen: demonstreren.

De basiskenmerken van spiritualiteit zijn belangeloosheid, dienstbaarheid en goede wil. Alleen vanuit die kenmerken is een mens in staat zijn verantwoordelijkheid te erkennen, zowel voor zijn eigen bestaan als dat van de planeet aarde. En dat doet deze jeugd momenteel.

Foto Nel Berens, via flickr.