Hoe kunnen gelovigen uit de LGBT-gemeenschap en kerkelijke leiders in een echte relatie met elkaar staan? James Martin SJ schreef er een (controversieel) boekje over.

‘In de schoot van mijn moeder hebt U mij gevormd. Ik prijs U, omdat U mij zo prachtig hebt gemaakt.’ Psalm 139, waaraan deze zin is ontleend, is een van de tien Bijbelteksten die de bekende Amerikaanse jezuïet James Martin in een klein boekje ter overweging aanbiedt. Het merendeel zijn bekende verhalen en parabels uit het evangelie, zoals de parabel over de barmhartige Samaritaan en het verhaal over de leerlingen op weg naar Emmaüs. Op ignatiaanse wijze laat hij de lezer zich inleven in de beschreven verhalen en zich afvragen wat deze tekst nu voor haar of hem te betekenen heeft.

Seksualiteit beleven

Verrassend is, dat de keuze van de teksten en de door de auteur telkens gestelde vragen zijn gericht op gelovigen uit de LGBT-gemeenschap (lesbiennes, homo’s, bisexuelen en transgenders). Het is een neerslag van zijn jarenlange apostolaat onder deze mensen. Hij reikt teksten aan die hen en hun familie en vrienden helpen om als gelovige christenen ook hun seksualiteit te beleven.

Het is een neerslag van zijn jarenlange apostolaat onder deze mensen.

Het boekje eindigt met een lang, indrukwekkend gebed voor ‘wanneer ik me verworpen voel’. James Martin biedt het deze gelovigen aan als troost. Dit gebed alleen al zou het vertalen van dit boekje de moeite waard maken.

Waar de commotie uit voortkomt

Dat dit kleine boekje bij zijn verschijnen zoveel commotie heeft veroorzaakt in de Verenigde Staten, zal wel niet te wijten zijn aan deze meditaties, die maar de helft van het aantal pagina’s beslaan. Hieraan vooraf gaat een beschouwing over de opbouw van een echte relatie tussen de gelovigen uit de LGBT-gemeenschap enerzijds en kerkelijke leiders anderzijds. Hij geeft het boekje de titel Building a Bridge. Hij bepleit: een brug bouwen over de kloof tussen deze gelovigen en de kerkelijke leiders. Een brug met tweerichtingsverkeer, waarop mensen elkaar echt kunnen ontmoeten.

Hij bepleit: een brug bouwen over de kloof tussen deze gelovigen en de kerkelijke leiders.

Martin bouwt zijn betoog op rond de drie termen die de Catechismus van de Katholieke Kerk noemt wanneer het gaat over de benadering van deze gelovigen: respect, begrip (compassion) en fijngevoeligheid. Hij werkt deze drie begrippen verder uit als een handleiding voor een positieve, pastorale benadering van deze gelovigen. Ondersteund door Bijbelteksten, met begrip voor de weerstanden, maar met heel praktische conclusies.

Tweerichtingsverkeer op de brug

Verrassend is dat hij ze daarna ook uitwerkt voor de manier waarop deze gelovigen met de kerkelijke overheid zouden moeten omgaan. Met respect voor hun taak het leergezag van de kerk te vertolken. Met begrip voor hun veeleisende taken en de lastige rol die zij mede daarom moeten vervullen. En met fijngevoeligheid voor de manier waarop zij dat uiteindelijk doen. Dan wordt er aan beide zijden echt gebouwd aan een brug, die uiteindelijk over deze kloof een verbinding met tweerichtingsverkeer zal opleveren.

Ondersteund door Bijbelteksten, met begrip voor de weerstanden, maar met heel praktische conclusies.

Kardinaal Farrell, die de leiding heeft over het Vaticaanse departement voor leken, gezin en leven, beveelt het boekje aan. De Amerikaanse Kardinaal Tobin noemt het: ‘dapper, profetisch en inspirerend’.

Een nog diepere kloof

Toch werd James Martin geconfronteerd met een aantal afzeggingen van al geplande voordrachten, te beginnen met een priesteropleiding in Washington. Als reactie daarop kreeg hij nieuwe uitnodigingen van andere bisschoppen en katholieke organisaties. Het boekje heeft een gevoelige snaar geraakt en een andere, wellicht nog diepere kloof binnen de Kerk in de Verenigde Staten, in het zicht gebracht. Het bouwen van een brug over deze kloof zal opnieuw veel ‘respect, begrip en fijngevoeligheid’ vragen.

Is het typisch voor de Verenigde Staten dat een zo voorzichtig en pastoraal geschreven boekje zoveel commotie kan veroorzaken? Hoe zou het bij ons vallen…

Building a Bridge – How the Catholic Church and the LGBT Community Can Enter into a Relationship of Respect, Compassion, and Sensitivity. James Martin SJ. HarperCollins Publishers Inc, New York 2017, 160 blz. € 16,99