In mei van dit jaar begon jezuïet James Martin de website outreach.faith, een plek voor katholieke LHBTI’ers. Zijn lange essay over transgenders, waar hij een half jaar aan werkte, werd meteen een hit.

Hoe verklaart u het succes van juist dat artikel?

“In de katholieke kerk is gebrek aan literatuur over transgender personen. Ik wilde bisschoppen en beleidsmakers helpen een situatie te begrijpen die op veel plekken behoorlijk verkeerd wordt gepresenteerd. Daarvoor heb ik in mijn essay experts en ervaringsdeskundigen aan het woord gelaten en enkele handreikingen gedaan voor stappen die de kerk in mijn ogen moet zetten.”

“Het meeste wat je over transgender personen hoort is niet betrouwbaar. Tegelijk publiceren katholieke instellingen wekelijks beleidsstukken over transgenders. Daarin staat bijvoorbeeld dat transgenders de sacramenten niet mogen ontvangen en dat ze van school gestuurd worden als ze zich niet aanpassen.”

Er is niets mis mee om een luisterende kerk te zijn

“De wetenschap leert nog maar net over dit onderwerp, maar de kerk komt wel al met beweringen dat het zondig is of zelfs satanisch. Het zou de kerk passen te zeggen: we weten het nog niet. Er is niets mis mee om een luisterende kerk te zijn.”

Waarom voelen bisschoppen en beleidsmakers de noodzaak er iets over te zeggen terwijl slechts 0,6 % van de bevolking transgender is?

“Morele paniek: een klein fenomeen groeit uit tot een ramp. Mensen overdrijven. De reactie is buitenproportioneel. Een bisschop zegt glashard: transgenders bestaan niet. God schiep enkel mannen en vrouwen. Dat is toch het ergste wat over je gezegd kan worden? Bovendien is er zoveel bewijs voor het tegendeel. Praat met transgender personen. Luister naar hun verhaal. Maar nee, ze beweren: onze theologie en onze filosofie zeggen dat deze mensen niet kunnen bestaan. Er is zoveel dat we nu wel weten over de mens wat we honderd jaar geleden niet wisten, bijvoorbeeld over homoseksualiteit. Daar moet de kerk open voor staan. En om die vergelijking te maken: met acceptatie van transgenders zijn we waar we honderd jaar geleden waren met homoseksuelen.”

Maar u bent ook geen deskundige op dit gebied, evenmin als een bisschop die het afwijst.

“Niemand in de kerk is een expert, dat is een probleem. Daarbuiten zijn wel deskundigen. Naar hen moeten we luisteren. Maar ik weet wel dat we in onze seksualiteit kwetsbaar zijn en dat wat afwijkt van de norm bedreigend voelt. Ik daag de kerkleer niet uit met mijn essay. Ik zeg alleen dat we, voordat we standpunten over transgenders ontwikkelen, we moeten luisteren. Maar veel mensen hebben al besloten dat deze mensen satanisch zijn. Misschien is dat typisch Amerikaans: het is goed of slecht.”

Verhalen hebben een manier om ons te bekeren die argumenten niet hebben

“Daarom zijn we met America Magazine de website outreach.faith begonnen. Het is belangrijk om verhalen van transgenders te vertellen aan de katholieke wereld. Verhalen hebben een manier om ons te bekeren die argumenten niet hebben.”

Veel mensen denken dat transgender een ideologie is of dat jonge mensen in transitie gaan door groepsdruk. Wat heeft u hierover geleerd?

“Die groepsdruk speelt bij jongeren waarschijnlijk wel een kleine rol. Jonge mensen ontdekken hun seksualiteit en staan meer open voor experimenten. Maar onderzoek leert ons ook dat jonge mensen die in transitie zijn gegaan vijf jaar later die transitie niet ongedaan hebben gemaakt. 

“Tegen het idee van genderideologie verzet ik mij. Critici zeggen dat er een ideologie is die verkondigt dat er niet zoiets is als gender, of dat gender niet uitmaakt, dat je je gender kunt kiezen, dat er niet zoiets is als ‘man’ en ‘vrouw’. Je ziet, het is tamelijk vloeibaar wat die ideologie inhoudt en vaak past het precies in het straatje van de criticus. Maar wat ze allemaal zeggen is: transgenders reageren op een ideologie en wij moeten die ideologie stoppen. De transgender mensen die ik ken hadden nog nooit gehoord van zo’n ideologie. Die zijn vanuit hun ervaring en vanuit hoe ze zich voelen in transitie gegaan. Het is vergelijkbaar met zeggen dat je iemand kunt dwingen om homo te worden. Veel mensen in de kerk gebruiken die genderideologie als een wapen en zeggen dat transgenders gebrainwasht zijn.”

Wat moet de kerk volgens u doen?

“Luisteren. Wachten tot er meer kennis is. Transgenders bijstaan. Het gaat om mensen die worden buitengesloten door de maatschappij. De kerk zou een veilige haven voor hen moeten zijn, maar ook daar worden ze weggeduwd. Jezus koos de kant voor de uitgeslotenen. De transgender persoon is als de geslagen man in het verhaal van de barmhartige samaritaan. En de kerk? De kerk passeert.”