webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
Bert Daelemans mediteert op een fascinerende herinterpretatie van de kruisweg. De tentoonstelling eindigt in een intrigerende ladder die geïnspireerd is op de bergrede: Jullie zijn het licht van de wereld.
Tot 29 oktober herbergt het Museum voor Moderne Religieuze Kunst in Brussel de beklijvende tentoonstelling Crossing Ways. Het museum is prachtig gelegen onder de majestueuze koepel van de Basiliek van Koekelberg.
Door te putten uit de indrukwekkende collectie van het museum en daar doorheen hedendaagse kunstwerken te weven, maakte Oekraïens curator en textielkunstenaar Denys Shantar (1997) een fascinerende, soliede herinterpretatie van de kruisweg.
Het circulaire parcours van vijftien opmerkelijke staties, wars van zeemzoeterige parallellen en al te gemakkelijke actualiseringen, mondt uit in de intrigerende ladder van Belgisch kunstenaar Fabrice Samyn (1978), met de welluidende titel, die teruggaat op de Bergrede van Jezus: Jullie zijn het licht van de wereld. (Mt 5,14)
Zoeken wij het spirituele niet vaak te ver van ons bed?
De ladder is het oersymbool van de menselijke drijfveer om op eigen kracht in hemelse sferen te geraken (denk aan de toren van Babel: Gn 11,1-9). Het is ook het beeld van het verrassende, onverdiende mystieke contact tussen hemel en aarde, tussen het spirituele en het materiële, tussen God en mens (denk aan de Jacobsladder, waarbij de aartsvader in een droom engelen zag opklimmen en afdalen: Gn 28,10-19). Denk ook aan het bekende lied Stairway to Heaven van Led Zeppelin, die de vraag stelt of je met goud een trap naar de hemel kunt kopen. Hoe geraak je “boven”? Zoeken wij het spirituele niet vaak te ver van ons bed?
Deze omgekeerde ladder is vanboven breder en verbrandt. Misschien een verwijzing naar de oude Bijbelse overtuiging dat God zo verblindend licht is dat je Gods aangezicht niet kunt zien en in leven blijven (Ex 33,20; Gn 32,30; 1 Kor 13). Of naar het liefdevuur dat passioneel brandt. Beneden is de ladder smaller en met goud bedekt. De titel benadrukt de boodschap: als je God zoekt ver boven de wereldse alledaagsheid, zou je je weleens kunnen verbranden; de kleine, enge weg, die niet velen gaan, vindt het goddelijke goud en hemelse licht in het hier en nu, tussen de mensen. Is dat niet precies wat die oude Christushymne bezingt: “Hij die bestond in goddelijke majesteit heeft zich niet willen vastklampen aan zijn gelijkheid met God: Hij heeft zich van zichzelf ontdaan en het bestaan van een slaaf aangenomen. Hij is aan de mensen gelijk geworden.” (Flp 2,6-7) Zijn nederdaling, zijn kenose, is zijn goud. Zijn glorie is het kruis: “Daarom heeft God hem hoog verheven.” (Flp 2,9) Ja, deze ladder balt samen wie Jezus is, wat heil betekent en wie de mensen zijn in hun zoektocht naar geluk.
Op een schrijnend veilige afstand, doorheen de monumentale Art Deco-architectuur van de basiliek, zijn wij getuigen van een glimp van de aangrijpend stille dialoog tussen de huilende Victoria from Kharkiv (2022), van Oekraïens fotografe Elena Subach (1980), en de gestileerde Christushoofden van Belgisch kunstenaar Herman De Cuyper (1904-1992), als een onthutsend actuele vertolking van de achtste statie die nog steeds vragen oproept (Jezus ontmoet de huilende vrouwen: Lc 23,28).
Iets verder gluren wij naar de pakkende foto Big Cross (2006) van Oekraïens fotograaf Sergey Bratkov (1960), waarbij vrouwen het voortouw nemen en het kruis dragen, als profetisch visioen van een synodale Kerk (vijfde statie, Simon van Cyrene: Mt 27,32). Daarnaast zien wij de originele diptiek van De Cuyper´s elegante Veronica (1967) – een elegantie die zij uiteraard ontvangt van haar nobele, eenvoudige hulp aan een medemens in nood – naast de intrigerende spiegel-met-doornenkroon JC & JC (1989) van Belgisch keramist Johan Creten (1963), opnieuw een vanzelfsprekende uitnodiging om Jezus´ plaats in te nemen: “Die gezindheid moet onder u heersen welke ook Christus Jezus bezielde” (Flp 2,5)
De tentoonstelling Crossing Ways is tot 29 oktober 2023 te zien in het Museum voor Moderne Religieuze Kunst in de Koekelberg te Brussel. Voor meer informatie kunt u de website van het museum bezoeken.
