Diverse theologische faculteiten in Europa bundelen de krachten. Het doel: een geloofwaardige vertolking van het katholieke geluid, in een tijd dat over het christendom nogal eens schamper wordt gedaan.

Dat wetenschappers over landsgrenzen heen met elkaar samenwerken is geen nieuws. Kennis en inzicht houden nu eenmaal geen halt bij grenzen. Ze mogen iedereen ten goede komen. De klik van een gemeenschappelijke onderzoeksinteresse heeft al menigmaal geleid tot verbetering van de kwaliteit van onderzoek. Mits de betrokkenen een coöperatieve instelling hadden. Soms leidt dat tot een vervolg op institutioneel niveau. Faculteiten of universiteiten zetten dan samen hun schouders onder een onderzoeksprogramma of een opleiding. Zeker kleine en kwetsbare vakgebieden kunnen daar profijt van hebben.

Secularisatie

De Faculteit Katholieke Theologie van Tilburg University is betrokken bij zo’n initiatief. De tip kwam een paar jaar geleden uit Rome. De Congregatie voor de Katholieke Opvoeding heeft een goed zicht op wat zich afspeelt in de wereld van de katholieke universiteiten en theologische faculteiten.

Theologie moet wetenschappelijk voor vol worden aangezien

De Congregatie weet in welke context zij in West-Europa voor hun opdracht staan. Secularisatie en individualisering zijn sterk bepalende factoren. Over het christendom wordt nogal eens schamper gedaan. Alsof christenen een bevolkingsgroep zijn ‘die nog niet zo ver is’. De Congregatie voor de Katholieke Opvoeding beseft terdege dat katholiek onderwijs op niveau belangrijk is in zo’n context. Het moet kunnen bijdragen aan een geloofwaardige vertolking van het katholieke geluid. Het moet tevens wetenschappelijk voor vol worden aangezien, wanneer het de academische wereld betreft. Het was vanuit die zorg dat pater Friedrich Bechina FSO van de Congregatie enkele jaren geleden de leiding van de Tilburgse faculteit attendeerde op mogelijkheden van samenwerking met enkele andere instellingen in Noordwest-Europa. Inmiddels is een en ander op gang gekomen.

‘Utrecht Group’

Wie betrof het? Naast de Tilburgse partner: Heythrop College in Londen, St. Patricks College in Maynooth (Ierland), de Theologiske Menighetsfakultet (of MF Norwegian School of Theology) te Oslo en het Newman-Institute te Uppsala. Twee van deze instellingen zijn werken van de Sociëteit van Jezus: Heythrop College en het Newman-Institute. De Noorse instelling heeft een lutherse signatuur. Ten tijde van het initiatief beschikte zij over een afdeling voor katholieke studenten waarin sterk de wens leefde om kerkelijk erkende graden te behalen. Die situatie is inmiddels veranderd. De faculteit heeft daarom besloten zich uit de ‘Utrecht Group’, zoals de samenwerking naar de eerste plaats van samenkomst heet, terug te trekken.

Het plan is om allereerst te gaan samenwerken bij de verlening van hogere kerkelijke graden, om te beginnen met het licentiaat. Concreet zou dit betekenen dat twee instellingen samen cursussen op dit niveau verzorgen en ook samen een diploma geven. Gedacht wordt vooral aan de vorm van intensieve summercourses op een van de locaties. Dat kan aantrekkelijk zijn voor personen met een drukke pastorale agenda in de rest van het jaar. Een tweede plan betreft de heroprichting van een Faculteit Kerkelijk Recht in Maynooth. Kerkjuristen uit Londen, Maynooth en Tilburg zouden eraan gaan meewerken.

Specialismen

In beide gevallen betekent de samenwerking dat de verzorging van theologische specialismen gewaarborgd blijft. Kerkelijk recht bijvoorbeeld heeft in de gangbare theologieopleiding geen grote plaats. Er is geen ruimte voor diverse specialismen van het kerkrecht. Dat geldt ook voor andere theologische vakken. Een gezamenlijk verzorgd licentiaat in de theologie en een gezamenlijke kerkjuridische opleiding bieden die mogelijkheid wel.

Er beginnen al interessante contacten te ontstaan tussen medewerkers van de instellingen

Bovendien leren studenten hun toekomstige vakgenoten kennen. In de huidige situatie concentreren zij zich vaak alleen of met tweeën op een specialisme. Dat isolement wordt doorbroken. Zij komen bovendien in aanraking met theologiseren vanuit een net iets andere context dan zij ‘van huis uit’ kennen.

Hobbels

Zo ver is het allemaal nog niet. Het duurt altijd even, voordat een initiatief van boven af in een organisatie is ingedaald. Er beginnen echter al interessante contacten te ontstaan tussen medewerkers van de instellingen. Los daarvan zijn er een nog aantal institutionele hobbels te nemen. Thans moet per diploma aan de Congregatie voor de Katholieke Opvoeding toestemming gevraagd worden in geval het door meer kerkelijk erkende instellingen wordt verleend. Dat zou men graag institutioneel geregeld zien. Aanvragen daartoe moeten ingediend worden door de grootkanseliers van de betrokken faculteiten. Daarbij zal ook het curriculum duidelijk moeten zijn. Gelukkig maakt kardinaal Eijk als grootkanselier van de Tilburgse faculteit zich hard voor deze zaak.
Als het een beetje wil, gaan er vanaf het studiejaar 2016-2017 dus interessante dingen gebeuren.