Contemplatief bidden, kun je dat leren? Jezuïet Franz Jalics heeft er als geestelijke begeleider veel ervaring mee. Zijn vertrekpunt? “Jezus zelf is de gids.”

Jezuïet Franz Jalics (Budapest, 1927) kreeg bekendheid door zijn contemplatieve oefeningen. Veel mensen zijn op zoek naar eenvoudige, spontane vormen van gebed. Met zijn contemplatieve oefeningen komt Jalics aan die nood tegemoet. In het retraitehuis Haus Gries in Noord-Beieren maakte hij door zijn retraites velen met de contemplatieve weg vertrouwd. In 2017 trok hij zich in zijn vaderland Hongarije terug. Anderen zetten zijn werk voort.

Een weg van moeten naar zijn

Jalics gebruikt een heldere methodiek. In concrete stappen leidt hij degene die de oefeningen doet, in het Jezusgebed in. Als je aan een retraite in Haus Gries deelneemt, oefen je een contemplatieve grondhouding in, die vervolgens je leven van elke dag schraagt. Het contemplatieve gebed heeft geen doel, het is niet gericht op prestatie of succes. Je neemt waar wat is en zoals het is – en dat volstaat. Je mag bij God zijn zoals je bent. Je hoeft niets te bereiken. Het is een weg van moeten naar zijn. 

Hij onderscheidt vier stadia in het geestelijk leven

Het boek Jezus Christus als gids verscheen in het Duits in 2012 en is nu ook in een Nederlandse vertaling beschikbaar. In haar woord vooraf schrijft een van beide vertaalsters: ‘Dit boek mogen wij lezen als een testament en het getuigenis van Jalics’ eigen weg. Zijn liefde voor Jezus Christus is de bron van waaruit hij leeft.’ Dat komt in dit boek sterk tot uiting. 

Het is op de eerste plaats bedoeld voor geestelijk begeleiders. De auteur stelt terecht dat de begeleider rekening moet houden met het ontwikkelingsstadium waarin de begeleide zich bevindt. Hij onderscheidt vier stadia in het geestelijk leven en geeft voor elk stadium wenken voor de begeleiding. 

Vier stadia volgens Franz Jalics

In het eerste stadium, dat hij de ‘harmonie’ noemt, probeert de mens in de wereld een goed leven te leiden. Het gebed is hier beperkt tot mondelinge gebeden. Het tweede stadium, dat van de ‘roeping’, veronderstelt een persoonlijke ontmoeting met Jezus Christus en het besluit Hem te volgen. Het zwaartepunt van het gebedsleven ligt nu bij het overwegen van de Schrift, in het bijzonder het evangelie. In het volgende stadium, dat van de ‘stilte’, gaat het er niet meer om iets voor Christus te doen, maar om gewoon bij Hem te zijn. Het gebed vereenvoudigt zich tot het stille aanwezig zijn met weinig of geen woorden, bijvoorbeeld het Jezusgebed. Het vierde stadium, het ‘zijn’, is dat van de eenwording met God. Hier kan de mens niets meer uit zichzelf, maar ligt het initiatief volledig bij God. 

Jalics merkt op dat het contemplatief gebed de zending om het koninkrijk van God te verkondigen niet afzwakt

Mensen met een actieve spiritualiteit zullen zich gemakkelijk herkennen in de eerste en de tweede fase, maar hebben het soms wat moeilijk met de volgende twee. Wat dat betreft merkt Jalics op dat het contemplatief gebed de zending om het koninkrijk van God te verkondigen niet afzwakt. Integendeel, de verkondiging krijgt hierdoor haar eigenlijke diepte en kracht. Zonder een diepe persoonlijke verhouding tot Jezus Christus draagt onze inzet voor het Koninkrijk geen vrucht.  

Zijn inspiratie haalt de schrijver uit het evangelie, bij Jezus zelf. Aan de hand van talrijke citaten uit de evangeliën laat Jalics zien hoe Jezus zijn leerlingen begeleidt op de weg naar de Vader. Jezus zelf is de gids. 

Franz Jalics SJ, Jezus Christus als gids. Geestelijke begeleiding in het Evangelie. Berne Media/Carmelitana, 2019. 156 blz. €16,90.