“Zoals altijd, gebeurt er ook nu weer iets dat niet voorzien was: Maria maakt zich met een vriendin los uit het publiek, gaat zingend naast de kribbe staan om Jezus aan te wijzen.” Bert ten Berge SJ beschrijft een bijzondere kerstviering met mensen met een verstandelijke beperking.

De Ark is een gemeenschap van mensen met en zonder verstandelijke beperking die elkaars leven delen op basis van wederkerigheid. De mensen met een beperking, die wij ‘huisgenoten’ noemen, hebben extra zorg en geborgenheid nodig, maar zij bieden omgekeerd hun aanhankelijkheid en vriendschap aan de verzorgers (assistenten).

Ofschoon de Ark mensen onder haar leden telt van alle wereldgodsdiensten en gezindten, is de basis christelijk door het roepingsverhaal van de katholieke stichter Jean Vanier. Sinds de stichting in 1963 in Frankrijk heeft de Ark zich over heel de wereld verspreid en kent sinds 1994 ook een vestiging in Gouda op een oecumenisch christelijke basis. Zoals ook elders in katholieke of protestante instellingen in Nederland, vertonen de leden een variatie van oprechte kerkbetrokkenheid tot minder duidelijk omschreven religiositeit.

Vier keer per jaar houden we een eigen viering voor onze gemeenschap zelf. De vormgeving van zo’n viering moet heel laagdrempelig zijn, opdat onze huisgenoten zich erbij betrokken kunnen voelen. In principe zijn hier alle huisgenoten en assistenten bij aanwezig, verder ouders en vrienden. Zo vierden wij afgelopen zondag 16 december Advent en Kerstmis. Natuurlijk werden er vele kerstliedjes gezongen, begeleid door piano en gitaar.

Dieren bij de stal

Het hart van de viering bestond uit de mime. We speelden het spel ‘Dieren bij de stal’. Ter voorbereiding van de geboorte van Jezus roept de engel Gabriël een vergadering van alle dieren bijeen met de vraag wie bij het pasgeboren kind in de stal dienst kan doen. Onmiddellijk komt de leeuw naar voren om zijn krachten aan te bieden, de vos prijst zijn slimheid aan om aan voedsel te komen, de pauw presenteert zich als elegante page.

Zo zetten alle dieren hun beste beentje voor. Maar Gabriël schuift al die krachtpatsers opzij, totdat een ezel en een os aan komen sjokken die zeggen dat ze niet veel te bieden hebben, maar wel wat vliegen kunnen wegwaaien met hun staart. Als enige geschikten nemen zij hun positie in de stal in en dan kan het kerstfeest beginnen en komen Jozef en Maria, herders en koningen ten tonele. Vervolgens mogen ook alle andere dieren zich bij de kribbe met pop verzamelen.

De Ark gemeenschap

Alle aanwezigen brengen een lichtje bij het pasgeboren Kind. Ondertussen wordt ‘Stille Nacht’ gezongen. En zoals altijd, gebeurt er ook nu weer iets dat niet voorzien was: Maria maakt zich met een vriendin los uit het publiek, gaat zingend naast de kribbe staan om Jezus aan te wijzen.

De voorbeden die daarop volgen zijn ook altijd heel bijzonder. Sommigen noemen de namen van hun gezinsleden en van alle aanwezigen in de kapel die ze kennen. Zo stichten zij op hun manier gemeenschap onder ons. Anderen bidden voor een huisgenoot die tien jaar bij de Ark is. Na de viering zal hij gehuldigd worden.

Kerstmis in de Ark. Jezus kwam volledig incognito op aarde, als bijzondere vriend en lotgenoot van velen die door hun positie of door hun handicap voor de grote maatschappij ook incognito blijven, tenzij je – net als ik – het voorrecht hebt ze in een gemeenschap zoals de Ark mee te mogen maken ‘als parels in Gods ogen’ (Henri Nouwen).

Zie ook: www.larchegouda.org.