“Voor mij is mijn verplichte verblijf hier een redding geweest.” Een vrouw deelt haar zoektocht naar zin en betekenis binnen de muren van de gevangenis.
De samenleving kent de genuanceerde verhalen van de mensen die in de gevangenis verblijven nauwelijks. ‘Jan Modaal’ heeft doorgaans geen weet van wat gedetineerden doormaken tijdens hun verblijf in de gevangenis. Sommigen ondergaan naar aanleiding van de feiten en de daarop volgende straftijd als het ware een metamorfose: ze groeien als mens, kiezen voor andere waarden en levensdoelen. Andere gevangenen beleven hun detentietijd dan weer helemaal verschillend en veranderen nauwelijks.
Sommigen geven na een detentie een nieuwe invulling aan hun zelfbeeld
Heel wat mensen die in de gevangenis binnenkomen begrijpen niet wat hun overkomen is. Ze vragen zich af: “Waarom heb ik dat gedaan?” Ze hadden dit nooit verwacht… Ze herkennen zichzelf niet meer. Na een periode van piekeren of soms van ontkenning gaan sommigen toch op zoek naar antwoorden. Ze gaan ook ruimere vragen stellen: wat betekent dit leven nog, wie ben ik, hoe denken anderen over mij? Hoe heeft het zover kunnen komen? Ze proberen te begrijpen wat er gebeurd is. Sommigen geven na een aantal jaren van detentie een nieuwe invulling aan hun zelfbeeld, zien de wereld anders of kiezen voor een heel ander bestaan.
Een vrouw die tijdens haar verblijf in de gevangenis op zoek ging naar de betekenis van wat haar is overkomen, geeft vanuit die ervaring op een heel heldere manier weer hoe ze haar detentie beleefde.
“Het moment waarop ik in de gevangenis terecht kwam, zakte de grond weg van onder mijn voeten. Elk beeld dat ik ooit over mezelf had, bleek niet langer juist. Mijn daden hadden het onmogelijk gemaakt om mezelf nog langer als een ‘goed’ mens te beschouwen. De onmogelijkheid om mezelf ‘goed’ te noemen impliceerde onherroepelijk dat ik ‘slecht’ was.”
“Voor mij is mijn verplichte verblijf een redding geweest”
“De teleurstelling in mezelf was enorm. Ik was bang voor mijn eigen daden. Ik begreep mezelf niet langer, ik herkende me niet meer. Ik moest en zou uitzoeken wat mij gedreven had en wat mij uiteindelijk in de gevangenis deed belanden. Ik zou de tijd hier gebruiken om inzichten te verwerven om mezelf opnieuw te leren kennen. Ik ben de confrontatie aangegaan. Ik herinnerde me na een tijdje weer het goede in mezelf… Mijn geloof in de mogelijkheid ‘goed’ te zijn gaf me kracht en tegelijk een doel: iets om naar te streven.”
“Het is een krachtig iets bang te zijn van jezelf, bang te zijn voor wie je bent of wat je doet of gedaan hebt. Ik heb mijn verleden en mijn ziel binnenstebuiten gekeerd. Mijn demonen aangepakt. De isolatie in de gevangenis heeft ervoor gezorgd dat ik wat er zich in mijn binnenste afspeelde niet meer kon ontvluchten. Maar wat nog belangrijker was: ik wilde de problemen, het verdriet, de pijn en de angst niet meer ontvluchten.”
“Het heeft mij een voorheen ongekende, innerlijke vrijheid gegeven.”
“Elk individu bepaalt zelf welke invulling hij of zij geeft aan het verblijf in de gevangenis. Voor mij is mijn verplichte verblijf een redding geweest. Het heeft geleid tot een dieper inzicht in mezelf en in mijn relaties. Maar vooral heeft het mij een voorheen ongekende, innerlijke vrijheid gegeven.”
“Vanwaar de kracht kwam om vanuit het verdriet en de teleurstelling weer op te staan weet ik niet. Kwam ze uit mezelf, of van een hogere ‘macht’? Ik laat het in het midden. Ik weet alleen dat ik dankbaar ben voor een nieuw begin.”
Leo De Weerdt SJ is een Vlaamse jezuïet. Hij is werkzaam als gevangenisaalmoezenier.