Niet genoeg om de andere mens ten diepste te leren kennen. Moet voor ons altijd mysterie blijven hoe hij denkt, voelt en verlangt?

Vroeger was het gemakkelijker leven. Mensen leefden in een klein dorp en leidden, op enkele uitzonderingen na, het leven van een boer, afhankelijk van dezelfde aarde en van hetzelfde weer. En dus was er in het kleine dorpsleven niet veel empathisch vermogen nodig om anderen te begrijpen. Of althans veel minder dan in de grote onoverzichtelijke maatschappij waarin hedendaagse mensen moeten leven. 

Wat mensen verlangen is communicatie van mens tot mens

Daar leven de mensen als het ware in verschillende leefwerelden. Immers, de studiekeuzes hebben zich vermenigvuldigd en de beroepskeuzes nog meer. En dat leidt tot verschillen in denken en voelen die de ene mens nog moeilijk te doorgronden maken voor de andere mens. Ons empathisch vermogen wordt overvraagd. Een geschiedkundige is geen informaticus en evenmin een havenarbeider of een herbergier. Laat staan een kloosterling. 

Mensen dreigen van elkaar te vervreemden

De oude sociologen hebben er een woord voor ontworpen, de differentiëring van de samenleving, en er een groot probleem in ontwaard. In zulke samenleving dreigen mensen van elkaar te vervreemden en niet langer met elkaar te kunnen samenwerken. Tenzij ze erin slagen de groeiende afstand te overbruggen met behulp van meer informatie en communicatie. Gelukkig hebben de moderne mensen die oplossing voor het probleem aangegrepen, met dank aan de brievenpost, de telefoon, het internet. 

Jammer genoeg is deze remedie onbevredigend. Ten eerste is er nu dikwijls eerder een teveel dan een tekort aan informatie. En vervolgens vertoont deze informatie niet de kwaliteit die vele mensen verlangen. Wat mensen verlangen is communicatie van mens tot mens, communicatie waardoor ze de andere mens steeds beter leert kennen als mens en niet als leverancier of als ambtenaar of als acteur. Helaas, en hier komt het eigenlijke probleem, om al die mensen, alle met hun eigen levensverhaal te leren kennen, is ons leven te kort en het hunne ook. Hoe voelen zij, hoe denken zij, wat verlangen zij? Moet dat altijd een mysterie blijven voor ons? Dat zullen we zeker niet vernemen door de informatie die ons indirect, via de krant en andere media bereikt. 

Dan maar geloven in zielsverhuizing?

Eén leven is te kort om voor dit existentiële probleem een oplossing te vinden. Wellicht daarom willen sommigen mensen graag geloven in zielsverhuizing. Volgens dit geloof zouden ons achtereenvolgens vele levens gegund worden. Dan zouden wij eerst mogen leven als boer en daarna als bankier en daarna als priester van de tempel. Maar dan moeten wij wel hopen dat wij ons iets zullen herinneren van die vorige levens, wat men ons niet kan beloven, en dat die vorige levens het beleven waard waren. Dus geen intermezzo’s als kever of als vleermuis, wat men ons evenmin kan beloven.

Het zou zijn alsof aan ieder individu niet één maar vijf levens zouden gegund worden

Is er nog een andere remedie waarvan we zouden kunnen dromen? Tenslotte spiegelt de wetenschap ons heel stoute dromen voor. Als we nu eens zouden moge geloven dat we geboren zouden worden als lid van een vijfling. Met vier broers en/of zussen die ieder een ander levensverhaal zouden opbouwen maar met wie wij altijd heel close zouden blijven. Vijf mensen die haast moeiteloos hun diepste ervaringen en verlangens met elkaar zouden delen. Heerlijk toch? Het zou zijn alsof aan ieder individu niet één maar vijf levens zouden gegund worden. De boer zou zijn levensverhaal kunnen delen met de dokter en met de bankier en met de politicus en ook, mijn voorkeur, met de priester. Zou dat geen meer bevredigend leven zijn dan het eenzame, bekrompen leven dat vele mensen thans moeten leiden?

Dit diepmenselijke verlangen zal sterker worden

Er is nu veel ophef rond de wonderen van de wetenschap van de genetica en van het klonen. Kunnen die dergelijk wonder tot stand brengen? Eerlijk gezegd: dit valt dit sterk te betwijfelen. We zullen moeten berusten in onze existentiële eenzaamheid en beperktheid. Maar het diepmenselijke verlangen zal blijven en nog sterker worden. En het lijkt erop dat ons geloof dan toch een begin van antwoord biedt. Volgens ons geloof is het nog zo gek niet uit te zien naar een hemel waarin wij allen elkaar zullen leren kennen zoals wij werkelijk zijn. Als leden van dezelfde mensenfamilie, als broers en zussen, als kinderen van dezelfde Vader.