Een moeilijke vraag: is Christus ‘werkelijk aanwezig’ in de eucharistie? Misschien moet de vraag luiden: zijn wij zélf wel aanwezig?

Het geheim van Christus’ werkelijke aanwezigheid in de eucharistische gaven van brood en wijn: wellicht is het een van de lastigste mysteries van het christelijk geloof. Je moet, lijkt het wel, heel wat geloof meebrengen om in dit geheim mee te komen. Bezinning erop verzandt al snel in ingewikkeldheden. Hoe zit het met de tekenwaarde en de werkelijkheidswaarde van brood en wijn? Wat is de rol van de taal in de consecratiewoorden? Hoezo ‘aanwezige afwezigheid’ en ‘afwezige aanwezigheid’ tegelijkertijd? Kan het echt niet eenvoudiger?

Zijn wij innerlijk vaak niet ergens anders dan in het hier en nu?

Ik moet bij dit mysterie altijd denken aan een ervaring die ik vaak heb gehad bij het afnemen van mondelinge tentamens. Er zit een student tegenover je. Je stelt een vraag, kijkt hem of haar aan en bent benieuwd naar het antwoord. Dan zie je een paar ogen wegdraaien. Naar binnen toe. De student gaat als het ware uit contact. Innerlijk op zoek naar de bladzijde uit de bestudeerde literatuur waar dit ook al weer stond, zou je haast denken. Je gesprekspartner is er wel. Hij is ‘present’. Maar is hij ook ‘werkelijk aanwezig’? Ik vermoed dat deze dubbelheid van afwezigheid en aanwezigheid tegelijkertijd in heel wat van onze ontmoetingen en gesprekken voorkomt.

Stoorzenders

Het geheim van Christus’ werkelijke aanwezigheid in de Eucharistie zou wel eens veel meer te maken kunnen hebben met gebrek aan innerlijke presentie van onze kant dan met ingewikkeldheden over de werkelijkheidsvraag van Zijn kant. Zijn wij vaak niet eerder ‘afwezig’ dan ‘aanwezig’? Zijn wij innerlijk vaak niet ergens anders dan in het hier en nu van onze presentie? Er zijn stoorzenders genoeg. Ze houden ons af van onze reële presentie. De nagalm van die gebeurtenis van gisteren, die ene gedachte die iedere keer weer met ons op de loop gaat, dat zeurende vage gevoel, het opzien tegen wat ons morgen of overmorgen te wachten staat: ze trekken ons, van het ene op het andere moment, weg uit ons ‘hier en nu’. Heel herkenbaar allemaal en zeer menselijk.

Wellicht is de ontmoeting met Christus in de Eucharistie van zijn kant niet veel anders dan een ‘Ik ben er al!’. Nu wij nog.