‘Vrede en alle goeds’ is een bekende franciscaanse groet. Voormalig abdis van de Clarissen in Megen, Angela Holleboom, over waarom vrede zo’n centraal thema is in de spiritualiteit van Franciscus van Assisi.

Franciscus van Assisi zocht als jongeman jarenlang naar de zin van zijn leven. Hij vond die uiteindelijk in het radicaal arm navolgen van de arme Christus. Hij en zijn broeders zagen zichzelf als navolgers van de apostelen. Franciscus liet zich inspireren door de uitzending van de apostelen en in welk huis de broeders ook binnengingen was hun eerste groet ‘Vrede aan dit huis’.

Hoe een broeder kon weten of hij of een andere broeder echt vredelievend was

Franciscus besefte dat het verinnerlijken van een vredelievende houding geoefend moest worden. Tijdens hun broederlijke samenkomsten hield hij zijn broeders met zijn wijsheidsspreuken als het ware spiegels voor, waarin zij zichzelf konden spiegelen. Menigmaal was het uitgangspunt een van de zaligsprekingen van Jezus. 

Vrede in gemoed en lichaam

In een van zijn wijsheidsspreuken gaf hij aandacht aan de vraag hoe een broeder kon weten dat hij of een andere broeder echt vredelievend was: 

Gelukkig wie vredelievend zijn,
want zij zullen kinderen van God genoemd worden (Mt. 5,9).
Zij zijn echt vredelievend
die bij alles wat zij in deze wereld te lijden hebben,
omwille van de liefde van onze Heer Jezus Christus
in gemoed en lichaam de vrede bewaren.

Franciscus wilde vrede stichten, in navolging van de Heer zelf en zijn evangelie. Maar niet alleen daarom. In zijn jeugd kwam Franciscus in aanraking met geweld en bloedvergieten. Hij vocht als burger van Assisi zelfs mee in de strijd tegen de edelen van Perugia, hij werd krijgsgevangen genomen en verbleef een jaar in een gevangenis te Perugia. Hij verliet die gevangenis als een gebroken en ziek man. Had hij op het slagveld zelf ook bloed aan zijn handen gekregen? 

De bron van Franciscus’ boetvaardigheid en vrede

We zouden deze levenservaringen kunnen zien als de schering en de evangelische oproep tot vrede als de inslag die samen het weefsel vormden van de levenswijze die Franciscus koos. Franciscus ging leven in boetvaardigheid, hij ging op zoek naar de goede verhoudingen, tegenover God, tegenover alle mensen en zelfs alle schepselen – ook aan alle beesten en wilde dieren! – en tegenover zichzelf. 

Franciscus roept in dit lied alle schepselen als zusters en broeders op om Gods lof te zingen

Zijn vredesmissie verdiepte zich gaandeweg. Wat begon met het herstellen en weer in orde maken van het vervallen kerkje van San Damiano, leidde gaandeweg tot de spirituele opbouw van het geestelijk huis dat de Kerk is en uiteindelijk naar het Zonnelied of de Lofzang van de schepselen. Franciscus roept in dit lied alle schepselen als zusters en broeders op om Gods lof te zingen als in een kosmische liturgie, ‘ook hen die omwille van Gods liefde vergiffenis schenken, en ziekte en verdrukking dragen. Gelukkig wie dat dragen in vrede, want door U, Allerhoogste worden zij gekroond.’

Zo is Franciscus uitgegroeid tot patroon van hen die zich inzetten voor vrede, gerechtigheid en heelheid van de schepping.

Vrede en alle goeds!

Afbeelding: Uitsnede van Franciscus van Assisi door Arcabas.