Moet er iets veranderen aan de positie van de vrouw in de kerk? Ignis onderzoekt die vraag. Deze keer: Agnes Pas liep vast op eeuwenoude tradities maar blijft hoop houden. “Niet mijn geestkracht kan verandering bewerken, denk ik dan, maar de niet aflatende geest van liefde die ons is toegezegd en waait waar zij wil.”

Agnes Pas werkte als medewerker en bestuurder in verschillende christelijke instellingen. Ze schreef verschillende boeken en is kunstenaar.

Nu ik de tachtig voorbij ben, vraag ik me geregeld af of ik iets positief heb kunnen bijdragen zodat  vrouwen volwaardig kunnen deelnemen aan het kerkleven in Vlaanderen.

In 1969 werd ik in bisdom Antwerpen tewerkgesteld om de gestarte dialoog  tussen gelovigen en hun priesters te ondersteunen en te bevorderen. Dit  gebeurde na  een diocesaan gespreksjaar, waaraan duizenden mensen deelnamen. Teamwerk op alle vlakken werd een belangrijke uitdaging. Het was een verrassende benoeming. Nergens anders was dit eerder gebeurd, ik was dertig jaar én vrouw. Met alle gevolgen van aanmoediging en tegenwerking die men zich daarbij kan voorstellen. Vernieuwing en verandering roepen altijd weerstand op.

De wereld van vandaag wordt geconfronteerd met vrouwen die opstaan en zich leren uitspreken en mannen die hen daarin aanmoedigen

In 1989 was het thema van missionaire ontmoetingsdagen in Drongen, ‘Mannen en vrouwen in kerk en samenleving’. Ik citeer een fragmentje uit mijn inleiding: “De wereld van vandaag wordt geconfronteerd met vrouwen die opstaan en zich leren uitspreken en mannen die hen daarin aanmoedigen. Zij die steeds moesten zwijgen, verheffen hun stem en krijgen stilaan gehoor. Vrouwen engageren zich, lezen de bijbel, studeren, en bemoeien zich met vele aspecten van het sociale leven en het kerkleven.”

Beroering van het hart

Ik was een bescheiden schakel in dat grote netwerk op weg naar meer samenspel tussen man en vrouw. Ik ben veel bezig geweest met de ommekeer en de beroering van het hart, met het meezoeken naar de kracht die in elke mens aanwezig is. Kracht en roeping van mensen die door bepaalde omstandigheden, door onbegrip, door twijfel of tegenslag of door vastgeroeste structuren onvoldoende zichtbaar kunnen worden. Een ommekeer die vaak in stilte gebeurt.

Niet mijn geestkracht kan verandering bewerken, denk ik dan, maar de niet aflatende geest van liefde die ons is toegezegd en waait waar zij wil. De geest die verbindingen legt, die vuur doet ontstaan dat niet verbrandt, die licht laat schijnen in een donkere tunnel van onvermogen. Een schrale troost?

Vastgelopen

Op het elan van vernieuwingen en veranderingen in de katholieke Kerk na het Tweede Vaticaans Concilie, ben ik  vastgelopen op de hardnekkigheid van eeuwenlange tradities die geen enkele kerkleider durft te veranderen. Ook niet als ze zich ervan bewust zijn dat er geen theologische argumenten te vinden zijn om die verandering tegen te houden. De angst voor de gevolgen is groter dan de durf om een nieuwe weg in te slaan. Gedurende veertig jaar heb ik mee aan de kar getrokken om vrouwen hun volwaardige en gerechtvaardigde plaats in het leiderschap van de  kerk te laten innemen. Er is ongelooflijk veel veranderd, vrouwen zijn overal aanwezig met een taaie, deskundige  en spirituele geestkracht. En toch… de weg naar volwaardige deelname aan het leiderschap lijkt nog lang.

Het zijn nog steeds mannen die de beslissingen nemen en vrouwen moeten ze ondergaan

Een ongelooflijke bewondering heb ik voor vrouwen die vandaag toch pastor worden ondanks hun beperkte bevoegdheden. Vrouwen die geloofsgemeenschappen dragen en stimuleren. Die nabij blijven in gebed en gesprek. Vaak heb ik gedacht dat wij, vrouwen, te braaf zijn. De vrouwelijke pastors in de kerk zijn kneedbaar en bevlogen, maar meestal ook gehoorzaam. Het zijn nog steeds mannen die de beslissingen nemen en vrouwen moeten ze ondergaan. Meermaals mochten we  vernemen dat vrouwen hun plaats moeten kennen en aanvaarden. Ze mogen geen eindverantwoordelijkheid dragen in  parochiegemeenschappen.

Schande, denk ik dan. Er volgt telkens  een klein protest en nadien veel gelatenheid.

Maar ook zie ik dat vrouwen blijven doen waar ze goed in zijn. Ze laten zich niet langer tegenhouden. Ook in de kerk niet, zelfs zonder ambtelijke bevestiging. De ommekeer voltrekt zich meestal in stilte en soms met luide stem. Blijven volharden het  juiste te doen, is de boodschap. Daarop blijf ik hopen.

Afbeelding: kunstwerk ‘Ruimte voor mysterie’ van de auteur