Verboden om te verbieden: leve de vrijheid. Maar wacht even, mijmert Nikolaas Sintobin, zonder regels ontspoort de liefde. Volgens hem is iets anders nodig.

Minder regels, meer liefde. Dit las ik tijdens een wandeling door Amsterdam. Het zette me aan het denken. Wat gaat de tijd snel. En hoe snel gaat die slinger heen en weer. In onze samenleving. Ook in onze kerk.

Voor het Tweede Vaticaans Concilie ging de Rooms-Katholieke Kerk gebukt onder onveranderlijke regels en voorschriften over van alles en nog wat. Als ik oude medebroeders hoor spreken over wat er allemaal mocht en vooral niet mocht en hoe dat tot in de kleinste puntjes was vastgelegd in gedetailleerde regelboeken, kan ik mijn oren nauwelijks geloven. Velen ervoeren dat als ondraaglijk.

Verboden om te verbieden

Toen kwam het concilie: deuren en vensters open op de wereld. Zuurstof, vernieuwing en veel hoop. Allerhande overjaarse regels werden afgeschaft, van de ene dag op de andere. Veel dynamiek en creativiteit. Ook ontreddering en achteraf beschouwd, ronduit gekke dingen. Enkele jaren later brak in Parijs ‘Mei 68’ uit. Van een breuk gesproken. Interdit d’interdire (verboden om te verbieden). Gezag was uit den boze. De seksuele revolutie vierde algauw hoogtij. Alle mogelijke gebruiken en aloude afspraken werden afgedankt wegens ‘voorbijgestreefd’.

Sindsdien kenden we, zowel in de kerk als in de ruimere samenleving, een herontdekking van het belang van de regels. In de kerk kreeg de traditie opnieuw meer aanzien; ook de – letter van – de wet. In het burgerleven is er, naast een verregaande liberalisering van het privé-leven, een poging tot her-moralisering van het publieke leven. Nooit werden er zoveel wetten gemaakt. Nooit zoveel verboden en verplichtingen.

En de liefde bij dit alles?

Zowel in de kerk als in de civiele maatschappij hebben we de voorbije decennia een naïeve onschuld afgelegd. Mensen kunnen niet zonder regels. Regels en liefde sluiten elkaar niet uit. Regels kunnen liefde mogelijk maken. Ze kunnen geen liefde opleggen. Evenmin rechtvaardigheid. Niet in de kerk. Niet in de ruimere samenleving. Regels geven de indruk van veiligheid en zekerheid. Maar teveel regels verstikken snel de liefde. Zonder liefde is er verharding en ontmenselijking.

Ook ontreddering en achteraf beschouwd, ronduit gekke dingen.

Wat goed dat paus Franciscus zo’n belang hecht aan barmhartigheid. Ook bij de toepassing van die zo belangrijke regels. Barmhartigheid slaat de brug tussen regel en liefde.